درس 91: آيا حكومت الهي بدون امام معصوم امكان دارد - عقاید اسلامی در پرتوی قرآن حدیث و عقل نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

عقاید اسلامی در پرتوی قرآن حدیث و عقل - نسخه متنی

جعفر سبحانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

هشام بن حكم، متكلم بي نظير عصر خود، در مناظره اي كه با پيشواي معتزله در بصره يعني عمروبن عبيد معتزلي انجام داد، به فايده معنوي وجود امام به گونه اي دل پذير اشاره كرده است:.

هشام: آيا چشم دارى.

عمرو بن عبيد : بلى.

- با آن چه مي كنى.

- رنگ ها را مي بينم.

- گوش دارى.

آرى.

- با آن چه كار مي كنى.

- با آن صداها را مي شنوم.

- بيني دارى.

آرى.

- با آن چه مي كنى.

- بوها را استشمام مي كنم.

وي سپس از وجود ديگر حواس، مانند ذايقه، لامسه و اعضايي از قبيل دست و پا و نقش آنها در وجود انسان پرسيد و از عمرو بن عبيد، پاسخ هاي صحيح شنيد، سپس افزود:.

قلب (عقل) هم دارى.

- دارم.

- نقش قلب در انسان چيست.

- به وسيله آن آنچه براعضاي بدنم مي گذرد تميز مي دهم.

- نقش ديگر آن چيست.

- هر گاه يكي از حواس در ادراك خود خطا كند يا ترديد نمايد به قلب (عقل) رجوع مي كند و ترديد آن را از بين مي برد.

- پس خداوندي كه براي رفع ترديد حواس و اعضاي من چنين پناهگاهي را آفريده است، آيا ممكن است جامعه انساني را به حال خود واگذارد و امامي براي آنان تعيين نكند كه شك و ترديد و حيرت و خطاي آنها را برطرف نمايد(6).

درس 91: آيا حكومت الهي بدون امام معصوم امكان دارد

شكي نيست كه يكي از شؤون پيامبران و يكي از شاخه هاي ولايت تشريعي پيامبران، حكومت و فرمانروايي آنان است؛ حكومتي كه اصالتاً مربوط به خدا و نيابتاً مربوط به پيامبران و اولياي الهي است؛ حكومتي كه پايه هاي آن را دستورهاي الهي و عدل و دادگري تشكيل مي دهد.

در امت بني اسرائيل، حضرت داوود و حضرت سليمان به فرمان خدا داراي چنين حكومت حقه الهي بودند، آن جا كه مي فرمايد:.

يا داوُدُ اِنّا جَعَلناكَ خَليفَةً في الاَرضِ فَاحكُم بَينَ الناسِ بِالحَقِ ّ وَ لاتَتَّبِعِ الهَوى؛(7).

اي داوود! ما تو را در زمين خليفه قرار داديم، پس ميان مردم به حق داوري كن و از هوا و هوس پيروي منما.

حكومت به حق، همان حكومتي است كه براساس دستورهاي خدا نه دستورهاي ظني و تخميني كه با شك و ترديد همراه است و پيراستگي از هوا و هوس استوار باشد و فرمانرواي چنين حكومتي لازم است كه ازتمام حدود و خصوصيات موضوع و مورد حكومت خود آگاه باشد و در داوري اسير تمايلات دروني و هوا و هوس نگردد و اين دو بدون عصمت و علم وسيع، امكان پذير نيست.

پيامبر گرامي اسلام به نص قرآن مجيد، حاكم، فرمانروا، سياست مدار و قاضي مسلمانان بود و آيات قرآن در اين مورد بيش از آن است كه در اين جا منعكس گردد. ما فقط به بيان چند آيه اكتفا مي كنيم:.

يا اَيُّهَا الَذينَ آمَنُوا اَطيعُوا اذ وَ اَطيعُوا الرَسُولَ وَ اُولِي الاَمرِ مِنكم؛(8).

اي كساني كه ايمان آورده ايد! خداوند و پيامبر و اولي الامر ازخودتان را اطاعت كنيد.

مقصود از اطاعت رسول و اولي الامر، اطاعت در مسائل حكومتي است، مانند دستورهاي مربوط به عزل و نصب افراد، بسيج عمومى، پرداخت مبلغي به بيت المال و... نه اطاعت در احكام، عبادات و مانند آن؛ زيرا پيامبر گرامي در اين قبيل احكام، فرمان و امر و نهي ندارد كه اطاعت او واجب باشد، بلكه پيامبر در مورد اين قبيل احكام، بيانگري بيش نيست.

به عبارت روشن تر هرگاه پيامبر به مردم بگويد: خدا به من دستور داده كه به شما بگويم: نماز بخوانيد و زكات بپردازيد، در اين هنگام اطاعت خدا واجب است، نه اطاعت رسول؛ زيرا رسول در اين صورت داراي امر و نهي نيست، بلكه نقش او در اين مورد، جز نقش يك وسيله بيانگر چيز ديگري نيست. ولي در زماني ديگر پيامبر به مردم مي گويد: فلاني از مقام خود معزول و ديگري به جاي او منصوب است يا مي گويد: بايد همه مردم آماده جهاد در راه خدا باشند و يا فلان ثروتمند بايد مبلغي به عنوان هزينه ارتش اسلام بپردازد و يا بايد فلاني دختر خود را به عقد جواني معين در آورد و ... در چنين مواقعي است كه پيامبر داراي امر و نهي است و اطاعت اوامر او لازم و واجب مي باشد و ظاهراً آيه مورد بحث ناظر به چنين امرهاست.

فَلا وَ رَبِّكَ لايُؤمِنُونَ، حَتّي يُحَكِّمُوكَ فيما شَجَرَ بَينَهُم ثُّمَّ لايَجِدوُا في اَنفُسِهِم حَرَجاً مِمّا قَضَيتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسليماً؛(9).

به پروردگارت سوگند، آنان هرگز مؤمن واقعي نخواهند بود، مگر اين كه در مورد اختلافاتشان تو را حكم و داور قرار دهند و از داوري تو در دل هاي خود حرجي نيابند و در برابر قضاوت تو تسليم گردند.

پيامبر به موجب اين آيه، قاضي و داور امت است و همه مردم در برابر حكم و داوري او كه روي حق و حقيقت است بايد تسليم گردند.

وَ ما كانَ لِمُؤمِنٍ وَ لا مُؤمِنَةٍ اذا قَضي اذ وَ رَسُولُهُ اَمراً اَن يَكُونَ لَهُمُ الخِيَرَةُ مِن اَمرِهِم وَ مَن يَعصِ اذ وَ رَسُولَهُ، فَقَد ضَلَّ ضَلالاً مُبيناً؛(10).

وقتي خدا و پيامبر او درباره موضوعي حكم كردند، براي هيچ مرد و زن مؤمنى، اختيار و حق رد آن نيست و هر كس خدا و پيامبر را نافرماني كند آشكارا گمراه شده است.

/ 161