اين سوره مباركه، در حقيقت، بيست و پنجمين سوره از سوره هاى قرآن شريف است؛ و بسيار مناسب و بجاست كه پيش از ورود به ترجمه و تفسير آن، به نكاتى از شناسنامه اش براى آگاهى از آن بنگريم.
1 - نام و تناسب اين نامگذارى
نام بلند و جاودانه اين سوره همانسان كه آمد، «فرقان» است و واژه مقدّس و پرمعنويّت «فرقان» كه به مفهوم جدا سازنده حق از باطل و درست از نادرست و عدل و داد از ستم و بيداد است، نام ديگرى است كه بر قرآن يا كتاب پرشكوه خدا به كار رفته است.اين سوره مباركه بدان دليل فرقان ناميده شده است كه:1 - در نخستين آيه آن، اين واژه به كار رفته و اين نام از آن برگرفته شده است.2 - در اين سوره منطق توحيدگرايان و يكتاپرستان از يكسو، و منطق پوسيده و سست شرك گرايان از سوى ديگر روياروى هم قرار گرفته و بدينسان حقّانيّت آن ديدگاه، و پوچى و نادرستى اين ديدگاه به تابلو رفته است.3 - و ديگر اينكه در آيات اين سوره، ويژگيهاى «عبادالرّحمان» به سبك ويژه اى به تابلو رفته و آنان از ديگر بندگان به روشنى باز شناخته شده اند.
2 - فرودگاه آن
لا به باور بيشتر مفسّران و محدّثان، اين سوره مباركه در مكّه و در كنار كهنترين معبد توحيد و تقوا بر جان گرامى و قلب نورانى پيامبر فرود آمده است.امّا به باور پاره اى از جمله «ابن عباس»، سه آيه 68 - 70 اين سوره در مدينه فرود آمده است.
3 - شمار آيات و واژه هاى آن
اين سوره مباركه به باور همه مفسّران داراى 77 آيه است، و نيز ساختمان آن با واژه و با حرف پديد آمده و به چندين بخش قابل تقسيم است.
4 - فضيلت و پاداش تلاوت آن
1 - در اين مورد از پيامبر گرامى آورده اند كه فرمود:من قرأ سورة الفرقان بعث يوم القيامة و هو مؤمن انّ السّاعة آتية لا ريب فيها،و انّ اللّه يبعث من فى القبور.(225)كسى كه سوره «فرقان» را آن گونه كه شايسته و بايسته است براى آگاهى و عمل تلاوت كند، روز رستاخيز در حالى برانگيخته مى شود كه از ايمان آوردگان به رستاخيز است، از كسانى است كه در زندگى بر اين باور زيستند كه رستاخيز سرانجام فرارسيدنى است و در آن هيچ ترديدى نيست و خدا همه مردگان را در آن روز از گورها زنده و برانگيخته مى سازد تا پاداش و يا كيفر عملكرد عادلانه و يا ظالمانه خود را دريافت دارند.2 - و نيز از هشتمين امام نور؛ حضرت رضا عليه السلام آورده اند كه به يكى از ياران فرمود:لا تدع قرائة سورة «تبارك الّذى نزل الفرقان على عبده» فانّ من قرأها فى كلّ ليلة لم يعذّبه ابداً و لم يحاسبه و كان منزله فى الفردوس الاعلى.(226)هاى اى پسر «عمّار»! هرگز تلاوت شايسته و بايسته و تفكّرانگيز سوره «فرقان» را وامگذار؛ چرا كه هر كس اين سوره را در هر شب تلاوت كند، خدا او را هرگز عذاب نخواهد كرد و او را پاى حساب سخت نخواهد برد و جايگاه بلند و پرشكوهى به خواست خدا در بهشت برين خواهد داشت.
5 - دورنمايى از محتواى اين سوره
اين سوره مباركه با ياد بلند و نام جاودانه و پرشكوه آفريدگار هستى آغاز مى گردد و از پى آن در آيات هفتاد و هفت گانه آن، اين معارف انسانساز و اين مفاهيم دل انگيز را به تابلو مى برد و از اين موضوعات پيام دارد:از شكوه و عظمت خدا؛فرو فرستادن قرآن؛از برانگيخته شدن پيامبر، براى هشدار دادن به جهانيان؛از يكتايى و بى همتايى آفريدگار هستى؛از آفرينش هر پديده اى بر اساس حساب و اندازه گيرى و نظام دقيق؛از بهانه جوييها و حق ستيزيهاى كافران و ظالمان و تهمتهاى رنگارنگ آنان به پيامبران؛از بهشت پرطراوت و زيبا؛از دوزخ و عذاب مرگبار آن؛از محاكمه خدايان دروغين و پرستشگران گمراه؛از نشانه هاى رستاخيز؛از همنشين بد؛از نقش سازنده دوست خوب در سرنوشت انسان؛از آثار شوم هواپرستى؛زنجيره اى از نشانه هاى قدرت و دانش وصف ناپذير خدا؛از دو درياى شور و شيرين يا دو نشان قدرت خدا؛از پاداش رسالت پيامبر؛از ويژگيهاى بندگان خاص خدا يا «عبادالرحمن»؛از پاداش پرشكوه آنان؛از نقش دعا در زندگى انسان؛و در لابه لاى اين مفاهيم، از پند و اندرزهاى دلنشين و انسانساز و درسهاى عبرت انگيز و عبرت آموز و هشدارهاى تكاندهنده بسيارى در قالبهاى گوناگون و چهره هاى متنوّع پيامها دارد كه خواهد آمد ان شاء اللّه.
لطفا منتظر باشید ...
