هدف پژوهش - طبقه بندی بیماران روانی و احکام آنان از دیدگاه محقق نراقی نسخه متنی

مسائلى چون حق بيمار براى درمان, حق گزينش درمان و درمانگر, حق آگاهى از پيامدهاى درمان, حق بسترى در بيمارستان و يا ترك آن, حق برخوردارى از آزاديها و حقوق مدنى در مدت بسترى و دهها مورد ديگر, پيوند ناگسستنى ميان حقوق و روان پزشكى را وارد مرحله نوينى كرده است.

اين دگرگونى بزرگ و همه سويه در حوزه روان پزشكى و حقوق, اقتضا مى كند ميان قانونهاى حقوقى و ديدگاه هاى علم روان پزشكى و يافته هاى جديد آن هماهنگى لازم صورت گيرد.

اين هماهنگى و دادوستد, سبب رشد و بالندگى بحثها و گفت وگوهاى بسته و مربوط به حقوق بيماران روانى شده و در پزشكى قانونى و روان پزشكى قانونى, تجلى يافته و از همين رهگذر, بسيارى از دشواريهايى كه هم اكنون روان پزشكان قانونى, با آن رو در رويند, بر طرف گرديده است.

از آن جا كه بيش تر, سرچشمه گذاردن قانونها در كشور اسلامى ايران, فقه اماميه است, به طور طبيعى, پژوهش و تحقيق در احكامِ اين دسته از بيماران, با توجه به يافته هاى جديد در روان پزشكى ضرورتى غير درخور انكار دارد. فقه استدلالى اماميه, از ديرباز به اين مسأله توجه كرده است و حقوق بيماران روانى را در زمينه هاى حقوق مدنى و جزا و غير آن, بازشناسانده و روشن كرده است. امّا همان گونه كه گفته شد, پيشرفتهاى شگرف اين دانش, بايستگى بازبينى در يافته هاى فقهى و نگرشى نو به منابع اجتهادى را ضرورى مى نمايد.

هدف پژوهش

هدف اصلى نگارش اين مقاله, طرح گزاره جديد و مورد نياز جامعه حقوقى و قضايى كشور (روان پزشكى قانونى) است. از آن جا كه نگارنده كتابى در اين باب در دست نگارش دارد, در گاه پژوهش, در لابه لاى سخنان و آراى فقيهان و صاحب نظران بنام فقه شيعه, به جست وجو پرداخت, تا به ديدگاه آنان در اين مسأله دست يابد كه به مقاله اى از فقيه ژرف انديش, آگاه و همه سونگر, علامه نراقى در عوائد الايام دست يافت. زاويه نگاه, طرح بحث به گونه فنى و كارشناسانه و دقيق و موشكافانه, نگارنده را بر آن داشت كه در مقاله اى مستقل, ديدگاه ايشان را در باب بيماران روانى, با توجه به دانش جديد روان پزشكى به بوته بررسى نهد.

امّا پيش از ورود به اين گفتاگوى, بايسته است نگاهى گذرا به مقوله ها و گزاره هايى كه به گونه اى در پيوند با گزاره مورد بحث است, داشته باشيم: