لطفا منتظر باشید ...
فردى مطمئن از خود مانند خمينى كه مسائل داخلى را تحت كنترل
دارد و نسبت به غرب خيلى بدبين است، براى ما در زمينه هاى
مسائل دوجانبه مشكلات جدى به وجود خواهد آورد. در آينده ئ
نزديك ما حداقل همان قدر كه او به ما احتياج دارد، به او محتاج
هستيم و لذا نمى توانيم او را با چيرى تهديد كنيم. خصوصاہ در مورد
سياستهاى خاورميانه او نيروى مخالفى خواهد بود كه بايد با او مقابله
كرد.
61 شماره سند
امور خاور نزديك هارولداچ ساندرز از:
وزير به:
5 سپتامبر 14 -1979 شهريور تاريخ:
سياست " آمريكا " در مورد ايران
سند شماره " 61 "وزارت امور خارجه
ياداشت توجيهى
تاريخ: 5 سپتامبر 14 -1979 شهريور
طبقه بندى: سرى /حساس
به: وزير
از طريق: آقاى نيوسام
از: امور خاور نزديك هارولداچ ساندرز
موضوع: سياست " آمريكا " در مورد ايران
ارزيابى: رهبرى انقلابى خمينى / بازرگان احساس مى كند كه به طور
فزاينده اى در محاصره ئ گروهها و ديگر گروههاى قومى، چپ،
غيرمذهبيون مركزى، قدرتهاى خارجى " اسرائيل، اتحاد شوروى، عراق،
ايالات متحده. "امپرياليستها" " و نيروهاى طرفدار شاه " ساواك و
افسران ارتش سابق " قرار گرفته است عكس العمل آشتى ناپذير
خمينى اين است كه به صورت خشنى ضربه وارد كند: ميانه روهائى
چون بازرگان در اين روش تند كمى سهيم هستند ولى به دنبال مصالحه
و روابط بهتر با خارج نيز هستند و در تلاشند كه اقتصاد را دوباره به راه
بيندازند. گرچه تومات فزاينده اى به خمينى حتى در ميان روحانيون
" آيت الله شريعتمدارى و طالقانى " وجود دارد. وى به حكم راندن بر
اكثريت عظيمى از طبقات پايين ادامه مى دهد و معدودى از
سياستمداران متمايلند كه مستقيماہ با او رودررو شوند.
رهبرى دو جنبه اى اميدش را در جريان قانون اساسى كه منجر به
دولت جديدى مى شود كه به ايران يك قدرت مركزى و متحد
مى دهد، گذاشه است. هر دو طرف " اسلامى و ناسيوناليستهاى
ليبرال " اميدوارند كه مسلط شوند. قانون اساسى اكنون توسط خبرگان
بررسى مى شود " عمدتاہ روحانيون " ، يك رفراندم پيشنويس را تصويب
خوهد كرد و انتخابات براى پارلمان و رئيس جمهور امسال برگزار
مى شود. بازرگان براى رياست جمهورى شانس خوبى دارد. نفوذ
روحانيون حداقل براى چند سال آينده قوى خواهد بود و مطمئناہ
تعداد روحانيون در پارلمان زياد خواهد بود. ولى ما مطمئن نيستيم كه
ملاهاى تندرو قادر باشند بر عوامل غيرمذهبى يك پيروزى پايدار و
قاطع به دست آورند. خود روحانيون نمى توانند يك كشور پيچيده را
اداره كنند و مجبور خواهند شد كه در جستجوى كمك از مقامات
غربگرا باشند و اوصل استلامى را براى رويارويى با احتياجات عامه
تعديل خواهند نمود. نيروى مدرنيزه ئ اصل توسعه ئ ايران به طور
گريزناپذيرى با گذشت زمان خمينى و روحانيون را ضعيف خواهد كرد.
اگر خمينى فوت كند، نفوذ روحانيون كمى تضعيف خواهد شد ولى
محدود نخواهد شد. اتحاد كمترى در دسته بنديهايشان وجود
خواهد داشت و اتحاد و اتفاقى با غيرمذهبيون صورت خواهد
پذيرفت. همان طور كه اسلاميها موقعيتشان را از دست مى دهند.
مسئله اين خواهد بود كه آيا چپ صاحب قدرت خواهد شد يا مركز.
ما معتقديم كه در كوتاه مدت دولت مى تواند مشكلاتش را با كردها
اداره كند، اگر چه خشونت پراكنده مستمر ميراثى از روشهاى تندى
است كه توسط پاسداران انقلابى به كار گرفته شده است. توانائى ايران
براى اعراب قومى به مقدار زيادى بستگى به رفتار عراق دارد. در
حال حاضر روابط خوب ظاهرى وجود دارد، زيرا عراق به واسطه ئ
اكثريت شيعه اش زخم پذير است. با اين حال و به همين دليل عراق
نمى خواهد كه يك دولت شيعه ئ قوى و مطمئن را در ايران ببيند و
امكان دارد كه به تحريك
ناراحتيها و دردسرها در ايران كمك كند. در حقيقت امكان دارد كه هم
اكنون عراق در سكوت به كردها كمك بنمايد. روسها ممكن است در
اين گرايش سهيم باشند ولى با احتياط و با ترس از آشوب در
مرزهايشان و دليلهائى براى توسعه بى ثباتى در منطقه اقدام خواهند
نمود.
سياست ايالات متحده:
در اين شرايط مغشوش و نامطمئن موضع ما مخفيانه آماده بدون براى
اقدام و پاسخگوئى به فرصتها براى محكم كردن اعتبار، در مقابل
دولت موقت ايران و خودمان را به جلو نراندن بوده است. ما در بهار
گذشته نقش فعالترى را شروع كرده اسم ولى به واسطه ئ عكس العمل
ايران به راى سنا در ماه مه عقب برگردانده شديم.
هدفهاى ما در ايران " دستيابى به نفت، عدم پذيرش نفوذ شوروى،
پيشرفت يك دولت ميانه رو دوست و غيرمتعهد " در ماههاى آينده و
هنگامى كه ايرانيان هنوز يا دقت با جهت گيرى سياستشان هماهنگ
نشده اند و زمانى كه غيرروحانيون فقط با ضعف در مقابل گرايشات
روحانيون در جهت استبداد مقاومت مى نمايند " در كوتاه مدت "
بايستى پيگيرى شود. ما مى خواهيم كه خودمان را در آنچنان موضعى
قرار دهيم كه بتوانيم رابطه اى موئثر با هر گروهى كه قدرت قطعى را در
اختيار دارد برقرار نمائيم و در عين حال روابطمان را با ديگر عوامل
مهم سياسى منجمله مخالفين حفظ نمائيم. ما مى خواهيم كه ايرانيان
ثبات قدم ما را در اصولمان درك كنند " براى مثال حقوق بشر " و به آن
اصول احترام بگذارند. اما همچنين خواهان رفتارى منصفانه و
مساوى جهت منافع خصوصى ايالات متحده در ايران مى باشيم.
گرايش ما نسبت به ايران بايستى با درك مشكلات، بردبارى در حل
آنها و نيز يادآوريهاى واضح، استوار و مرتب از منافع ما در ايرانى كه
نسبت به غرب دوستانه و باثبات است و به حقوق افراد احترام
مى گذارد و در برآوردن احتياجات شهروندانش مترقى است باشد.
ما نيز داريم كه ديدگاهى روشن در مورد مشكلات كردها و اعراب
قومى داشته باشيم. اينها مشكلاتى قديمى هستند و براى مدتى
درآينده پايدار خواهند ماند. ترغيب جاه طلبيهاى آنها براى
خودمختارى مى تواند مستلزم بى ثباتى براى تمام منطقه باشد.
در كوتاه مدت " تا زمانى كه يك دولت جديد تشكيل شود " ما
مى خواهيم كه تا آنجائى كه ممكن است مشكلات گذشته را از سر راه
برداريم و از مسائلى كه ايجاد ستيزه مى كند اجتناب ورزيم. در طول
اين ماهها ما پايه اى براى ارتباط با دولت جديد كه اميدواريم قدرت
موئثر بيشترى داشته باشد خواهيم گذارد. در طول اين مدت و پس از
آن مى خواهيم كه سوعظنهاى رهبران مذهبى را كاهش دهيم و در
جائى كه امكان پذير باشد دوستى آنها ار توسعه و بهبود بخشيم. اداره ئ
مسائل اعراب اسرائيل توسط ما اثرى مستقيم روى گرايشات
ايرانيان دارد.
ايرانيان به طور فزاينده يا نسبت به نفوذ فلسطينيهاى راديكال، خصوصاہ
در مناطق نفتى سوعظن پيدا مى كنند ولى هنوز در ميان روحانيون و
مردانى چون يزدى يك وابستگى قوى به سازمان آزادى بخش
فلسطين و "آرمان فلسطين" وجود دارد. در بلندمدت ما خواهان انكار
كردن براى ايرانى مى باشيم كه ناسيوناليستهاى غيرمذهبى ميانه رو
در اداره ئ كشور مسلط باشند. ولى قبل از اينكه ما بتوانيم در ايران
اعمال نفوذ كنيم بايستى كه يك وضعيت اعتماد و احترام به وجود
آوريم. ما معتقديم كه ما اكنون بايستى روى يكسرى از مشكلات
دوجانبه شروع به حركت نمائيم و پيشنهادات زير را ارائه مى كنيم. " ما در
يك ملاقات بين سازمانى در هفتم سپتامبر روشهاى تفصيلى در مورد
مسائلى كه با علامت ستاره مشخص شده اند را به دست خواهيم
آورد. "
1- آيا ما بايد كه يك سفير منصوب نمائيم؟
-- بازرگان نوهمكارانش اميدوارند كه با سرعت اين كار را انجام
دهيم و شخصى را كه هوادار انقلاب آنها است معرفى نمائيم.
