تجلّي اوصاف بنيانگذاران كعبه در آن بنا - جام معرفت نسخه متنی

تجلّي اوصاف بنيانگذاران كعبه در آن بنا

از آنجا كه هر مؤثّري در اثر خاص خويش تجلي دارد و هر اثري واجد مزاياي ويژه مؤثّر خود خواهد بود و آنچه درباره كلام متكلم آمده است: «المرء مخبوءٌ تحت لسانه»[1]، و يا درباره نوشته نويسنده آمده است: «كتاب المرء معْيار فضله ومسْبار نبله»[2] و يا درباره فرستاده مرسِل آمده است كه: «رسولك ميزان نُبْلِك»[3]، همه اينها تمثيل است، نه تعيين و روح جامع همه آنها اين است كه «اثرْ جلوه مؤثر است و مؤثر در اثر خويش نهفته است». از اين رهگذر مي‏توان همه آثار خليل و ذبيح (عليهما السلام) را در مهندسي و معماري و بنّايي كعبه جستجو كرد و هر وصف ممتازي كه در قرآن كريم يا سخنان عترت طاهرين (عليهم السلام) درباره شخصيّت برجسته اين دو پيام‏آور بزرگ وحي الهي آمده باشد، براي ترسيم خطوط چهره معنوي كعبه سند گويايي است.

بنابراين، همان طور كه حضرت ابراهيم (عليه السلام)، يهودي يا نصراني نبوده، بلكه حنيف و ميانه‏رو و مسلم و منقاد محض و از گزند هر گونه شرك معصوم بوده است، مي‏توان اوصاف اعتدال و توحيد و انقياد را هندسه كعبه دانست. همچنين هر كس به حضرت ابراهيم نزديكتر و سزاوراتر بود به پاسداري از كعبه و معماري صوري و معنوي آن شايسته‏تر خواهد بود و آن گروه غير از پيروان راستين عصر آن حضرت پيامبر گرامي اسلام‏صلي الله عليه و آله و سلم و مؤمنان نابند كه نه گرايش به يهوديت داشته و نه ميل به ترسايي، و نه منحرف از اعتدال عقيده و خلق و عملند و نه مبتلاي به شرك اعتقادي، اخلاقي و عملي.

در بناي كعبه، خلوص و صفاي معماران، ظهور خاص داشت و هندسه آن با قداست «خلوص» آميخته بود؛ زيرا نيت، روح عمل است و كعبه جز براي خدا ساخته نشد و پاداش اين ساختن نيز جز رضاي پروردگار چيز ديگري نمي‏توانست باشد.

هنگامي كه آن دو شخصيت عظيم آسماني، كعبه را بنا نهاده پايه‏هاي آن را بالا مي‏بردند، از نهاد پاك و ضمير صافشان حقيقتي بدين صورت متمثّل مي‏شد كه: خداوندا! از ما قبول فرما كه تحقيقاً تو شنوا و دانايي: (وإذ يرفع إبراهيم القواعد من البيت وإسمعيل ربَّنا تقبَّل منَّا إنَّك أنت السميع العليم)[4]. بنابراين، بنيانگذاران كعبه جز رضاي خدا، خواهان چيز ديگري نبودند.

اهميت درخواست پذيرش عمل از درگاه خداوند: (ربنا تقبّل منّا) از آن‏روست كه حسن فعلي و فاعلي، دو ركن مهم پذيرش اعمال است. يعني اولاً بايد اصل عمل نيكو بوده، قابليت تقرب به مولا را داشته باشد، و ثانياً از روح با ايماني صادر شده باشد: (إنّما يتقبَّل الله من المتَّقين)[5]. و دعاي مذكور، اشاره به تحقق اين دو شرط دارد.

مأخذ: صهباي حج، ص 212.

[1] ـ نهج البلاغه، حكمت 148 و 392.

[2] ـ شرح غرر الحكم، ج 4، ص 635.

[3] ـ همان، ص 100.

[4] ـ سوره بقره، آيه 127.

[5] ـ سوره مائده، آيه 27.