بيان واژگان مشکل - روش حدیثی علامه شرف الدین در المراجعات نسخه متنی

بيان واژگان مشکل

از نکات سودمند المراجعات توضيح کلمات سخت احاديث (غريب الحديث) و مراد از آنها در پاورقي ها است. از جمله آنها مي توان به تبيين کلمات احتجاج حضرت زهرا (س) (صص 3 ـ 392) و احتجاج هاي ابن عباس (صص 395ـ 394) اشاره کرد.

استناد به کتب لغت

مرحوم سيد از وصايت علي (ع) به تفضيل سخن گفته است, از استنادهاي زيباي ايشان اين است که پيشينيان لفظ وصي را بر امير المؤمنين (ع) اطلاق مي کردند.

براي اثبات اين معني به يکي از معتبر ترين فرهنگ هاي زبان عربي يعني تاج العروس (24) استناد کرده است, در تاج العروس آمده است:

وصي ـ همانند غني ـ لقب علي رضي الله عنه است (ص 399 ـ ش 108).

5 ـ 4 ـ مسائل اصول فقه در المراجعات

از ديگر روش هاي بحث از احاديث در المراجعات استناد به مسائل اصولي است. برخي از استدلال هاي ايشان را خواهيم ديد.

عام و خاص

نويسنده المراجعات سخت به عموميت حديث منزلت اعتقاد داشته جدا از آنچه در بخش هاي 5 ـ 2 و 5 ـ 3 ديديم, اينک از زاويه اي ديگر به آن مي نگريم:

«آمدي» که بنا به تعبير شيخ سليم بزرگي از بزرگان اصول است (ص 199, ش 27) حديث منزلت را عام ندانسته و آن را خاص به موردش ـ جريان تبوک ـ تلقي کرده است (ص 203, ش 29), شرف الدين در پاسخ اظهار مي دارد:

حديث به خودي خود عام است حتي اگر بپذيريم که خاص به موردي باشد و مورد باعث تخصيص وارد نمي شود (ص 205, ش 30) سپس براي تبيين بيشتر دو مثال طرح مي کند, يکي از آنها به اين قرار است:

اگر طبيبي ببيند که مريضي خرما مي خورد و او را از خوردن شيريني بازدارد.

آيا در نظر عرف خاص به موردش است يا شامل همه مصاديق شيريني مي شود, در ادامه مي نويسد:

من چنين شخصي که آن را خاص به موردش مي داند, دور از علم اصول, قواعد زبان عربي, فهم عرفي و بيگانه از تمام دنيايمان مي دانم و همچنين است آنکه قائل به تخصيص در حديث منزلت باشد.