وظيفه خواص و عوام - عوام و خواص از دیدگاه قرآن نسخه متنی

خداپرستى فراخواند و بطلان بت ها را ثابت كرد، با انكار قوم مواجه گشت و به آنان فرمود:

(اِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ اَوْثاناً مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِى الْحَيوةِ الدُّنْيا)^70 شـمـا غـيـر از خـدا بـت هـايـى بـراى خـود انـتخاب كرده ايد كه مايه دوستى و محبّت ميان شما در زندگى دنيا باشد؟ بـت پـرسـتـى شـمـا بـر مبناى عقل و استدلال استوار نيست ، بلكه صرفاً تمسّك به سنت آبا و اجـدادى اسـت . تـا سـبب قوام اجتماعى شما گردد. شما از جدا شدن از جريان اجتماع وحشت داريد و مـى تـرسـيـد سنّتى ديرپا را باطل بدانيد. علاقه هاى قومى و قبيله اى ، شما را وامى دارد كه بـه سـنـت هـاى قـومـى احـتـرام بـگـذاريـد و بـدون داشـتـن دليل و برهان فقط به خاطر پيروى از سنت قومى بر آن ها پاى بفشريد.

5 ـ جَوّ زده اند و از جدا شدن از جمعيّت ، وحشت دارند

بـراى آن هـا (اكـثـريـت ) مـلاك اسـت و قـابـل قـبـول نـيـسـت كـه راه آبـا و اجـدادشـان صـحـيـح نـبـوده ، و هـمـه نسل هاى گذشته اى كه بر اين راه رفته اند گمراه بوده اند. از اين رو ناباورانه مى پرسند:

(فَما بالُ الْقُرُونِ الاُْولى )^71 پس تكليف نسل هاى گذشته كه به اين ها ايمان نداشته اند، چيست ؟ در جـريـان گـوسـاله پـرسـتـى بـنـى اسرائيل ، وقتى سامرى گوساله طلايى را ارائه كرد، بـسـيـارى از آنـان بـه خـداى طـلايـى گـرويـدنـد. بـه سـرعـت چـنـان مـوج و جـوى حـاصـل شـد كـه عـامـه را تـاب مـقـاومـت در مـقـابـل آن نـمـانـد و مـرعـُوب شـدنـد و بـدون تفكّر و تـاءمـل ، گـوسـاله پرستى را اختيار كردند. آنان هم كه گوساله پرست نشدند، جراءت اظهار مخالفت نداشتند و در جواب توبيخ حضرت موسى گفتند:

(ما اَخْلَفْنا مَوْعِدَكَ بِمَلْكِنا)^72 مـا بـه اخـتـيـار خـود با وعده تو مخالفت نكرديم (بلكه وقتى كثرت گوساله پرستان و كمى خودمان را ديديم از مخالفت با آن ها وحشت كرديم )^73.

وظيفه خواص و عوام

هـر جامعه اى خواه ناخواه به دو گروه خواص و عوام تقسيم مى شود و فقط در صورتى ، جامعه راه فـلاح و رسـتـگـارى را خـواهـد پـيـمـود كـه هـر دو گـروه بـه وظـيـفـه خـويـش بـه خـوبـى عمل كنند.

وظيفه خواص

1 ـ عمل به علم

اوّلين و مهم ترين وظيفه خواص ، عمل به علم خويش و الگوى عملى شدن است . خواص اين سان مـى تـوانـنـد، ديـگـران را جـذب كـرده ، از سـر جـان و دل پـيـرو خـود سـازنـد و در آن هـنـگـام اثـر وجـودى آنـان بـه صـورت كامل ، ظهور خواهد كرد.

امـام عـلى (ع )مـى فـرمـايـد: قـوام جـامـعـه بـه چـهـار چـيـز اسـت كـه نـخـسـتـيـن آنـهـا عـالم عامل مى باشد؛ سپس در ادامه كلام خويش مى فرمايد:

(اِذا ضَيَّعَ الْعالِمُ عِلْمَهُ اسْتَنْكَفَ الْجاهِلُ اِنْ يَتَعَلَّمَ)^74 هـر گـاه عـالم ، عـلم خـود را ضـايـع كـنـد (و بـدان عـمـل نـنـمـايـد)، جـاهـل از تـعـلّم ، خـوددارى مـى ورزد (چـون بـا ديـدن عـالم بـى عمل از علم زده مى شود.) و در نقلى ديگر مى فرمايد:

(اِنَّما زَهَّدَ النّاسَ فى طَلَبِ الْعِلْمِ كَثْرَةُ ما يَرَوْنَ مِنْ قِلَّةِ مَنْ عَمِلَ بِماعَلِمَ)^75 آنـچـه مـردم را بـه طـلب عـلم بـى رغـبـت كـرده آن اسـت كـه بـسـيـار مـى بـيـنـنـد كـه عـالمـانـِ عامل به علم ، كم هستند.