عوامل مؤ ثر در عملكرد خواص - عوام و خواص از دیدگاه قرآن نسخه متنی

بـه مردم گفته شد: آيا شما در ميدان مبارزه اجتماع مى كنيد تا اگر ساحران پيروز شدند، آنان را پيروى كنيم .

نـكـتـه مـهـم در ايـنـجا توجه به فطرت الهى انسان ها و روح حق طلب و حق شناس آنان است . در جـامعه فرعونى كه فرعون و اطرافيان در ناآگاه نگه داشتن مردم كوشيده اند و حتى حاضرند در مـلا عـام بـا مـوسـى مـبـارزه كـنند و مردم را نيز براى مشاهده اين مبارزه دعوت مى كنند، در چنين وضـعـى مـوسـى (ع )نـيـز بـه فـطـرت حـق طـلب و حـق شـنـاس هـمـيـن انـسـان هـا دل بـسـتـه و در پـى شـكـوفا كردن اين فطرت است و از اين رو با آنان در روز عيد و در مكانى هموار وعده مبارزه مى گذارد تا مردم شاهد باشند و چه بسا فطرت هايى از زير پرده هاى غفلت به در آيند و حق را بشناسند:

(قالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَ اَنْ يُحْشَرَ النّاسُ ضُحىً)^109 گفت : وعده (ما و) شما روز زينت و مردم هنگام ظهر به موعد (براى مشاهده ) فرا خوانده شوند.

بـرخـورد شـديـد فـرعـون بـا سـاحـران ايمان آورنده به موسى (ع )،حكايت از موفقيت موسى و صـحـيـح بـودن روش و بـيـنـش او در مبارزه دارد، زيرا شرايط چنان به نفع موسى (ع )و ضرر فرعون شد كه فرعون را مجبور كرد با كشتن و به دار كشيدن ساحران ، جراءت ايمان آوردن و اعتراض كردن را از ديگران بگيرد و مانع گسترش ‍ پيام موسى شود.

تـاريـخ پـيـامـبـران مـؤ يـد ايـن نـكـته مهم است كه آنان براى شكوفا كردن فطرت الهى توده غـافـل و جـاهـل قـيـام كـردنـد و با بيان صحيح حقايق توانستند بسيارى از افراد را آگاه كرده و پايه هاى حكومت جباران را به لرزه درآوردند به طورى كه جباران جز كشتن يا تبعيد كردن آنان چـاره اى نـديـدنـد.

اين نكته مهم به ما خاطر نشان مى سازد كه اگر خواص به وظيفه تعليم و عـوام بـه وظـيـفـه تـعـلُّم قـيـام كـنند، بساط جهل برچيده خواهد شد و زمينه اى براى حاكميت ظلم و ظـالمـان بـاقـى نـخـواهد ماند. حكومت هاى حق نيز وظيفه دارند زمينه هاى تعليم و تعلّم عمومى را فـراهـم كـرده و مـايـه رشـد عـوام و رسـيـدن آنان به مرزهاى علم و آگاهى را فراهم آورده و امامت هـمـگـانى را تحقق بخشند كه در اين صورت همه افراد جامعه از نصاب علم و آگاهى برخوردار شده و شايستگى مقتدا بودن را پيدا مى كنند، چه اين كه قرآن نيز همه انسان ها را براى رسيدن به اين قله فرا خوانده و آنان را به سوى اين تقاضا سوق داده كه :

(وَاجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ اِماماً)^110 و ما را پيشواى پرهيزگاران گردان .

عوامل مؤ ثر در عملكرد خواص

عـمـلكـرد خـواص از عـوامـل مـخـتـلفـى تـاءثـيـر مـى پـذيـرد. بـعـضـى عـوامـل در خواص ايجاد تحول مى كند و آنان را به قيام ، حركت ، سازماندهى و حركت زايى وامى دارد و بـعـضـى عـوامـل در آنـهـا خـمـودى ، سـسـتـى ، رنـگ پـذيـرى ، تـسـاهـل و اهـمـال بـه بـار مـى آورد. نـوع اول عـوامـل مـثـبـت و نـوع دوم عوامل منفى هستند.

عوامل مثبت (تحول زا)

1 ـ تصميم گيرى به موقع

در گذر زمان فرازهايى پيش مى آيد كه تصميم گيرى به موقع در آن فرازها آثار بسيار مثبت و گـسـتـرده اى دارد و اگـر تصميم گيرى قبل يا بعد از آن باشد، چنين اثر و بازتاب ژرف و مـثـبتى نخواهد داشت . وقتى فرعون براى مقابله با حضرت موسى ساحران را جمع كرد، موسى (ع )خطاب به جمع آنان فرمود:

(وَيـْلَكـُمْ لا تـَفـْتـَرُوا عـَلَى اللّهِ كـَذِبـاً فـَيـُسـْحـِتـَكـُمْ بـِعـَذابٍ وَ قـَدْ خـابَ مـَنِ افـْتـَرى )^111 واى بـر شـما، بر خدا دروغ نبنديد (معجزه را سحر مشمريد و نبوت را انكار نكنيد و ربوبيت را بـه ديگران