عوام و خواص از دیدگاه قرآن نسخه متنی

بلكه عصيان ، سركشى و مخالفت كند.

كـعـب بـن اشـرف از خواص و رؤ ساى يهود بنى نضير وقتى كه از مدينه رانده شدند، به مكه آمد. در آنجا بزرگان و خواص قريش از او پرسيدند كه دين ما بهتر است . يا دين محمد(ص ). او جواب داد: دين شما هم بهتر است و هم قدمت تاريخى دارد ولى دين محمد جديد است .^152 قرآن علت اين داورى غير عادلانه را حسادت او شمرده است :

(اَلَمْ تـَرَ اِلَى الَّذيـنَ اُوتـُوا نـَصـيـباً مِنَ الْكِتابِ... يَقُولُونَ لِلَّذينَكَفَرُوا هوُلاءِ اَهْدى مِنَ الَّذينَ امـَنـُوا سـَبـيـلاً... اَمْ يـَحـْسـُدُونَ النـّاسَ عـَلى مـا اَتـيهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ اتَيْنا الَ اِبْراهيمَ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ)^153 آيـا نـديـدى كـسـانـى را كـه بهره اى از كتاب آسمانى به آنها داده شده بود (يهوديان )... به كـافـران مـشـرك مـى گـويـنـد كـه راه شـمـا بـه صـواب نـزديـك تـر اسـت از راه مـؤ مـنـان (رسـول خـدا و يـاران او)... آيـا از ايـنـكـه آنـان را از فـضـل خـود بـهـره مـنـد سـاخـتـيـم ، حـسـد مـى ورزنـد.

بـه تـحـقـيـق كـه بـر آل ابراهيم (حضرت محمد(ص ) كتاب و حكمت داديم .

خواص يهود بنى قريظه وقتى شدت محاصره و اصرار پيامبر برتسليم بدون قيد و شرط را ديـدنـد، بـه مشورت نشستند و كعب بن اسد، رئيس و بزرگ آنان گفت : اى گروه بنى قريظه ، به خدا قسم شما مى دانيد كه محمد(ص )پيامبر خدا است و ما را حسادت عرب از ايمان آوردن به او بازداشت . زيرا ما انتظار داشتيم كه او از بنى اسرائيل باشد ولى نبود.^154

6 ـ تعصب جاهلى

هـرگـاه خـواص امـت حـرّ و آزاد از قـيـد و بـنـدهـاى مـخـتـلف از جـمـله تـعـصـبـات جـاهـلى مـثـل تعصب قومى ، قبيله اى ، حزبى و ملّى نباشند، نمى توانند در نشيب و فرازها تصميم درست بـگـيـرنـد.

ايـن تـعـصـب نـاروا در بـسـيـارى از اوقـات آنـان را بـه مـوضـع گـيـرى باطل خواهد كشاند.

تـعـصـب از (عـَصـَبـِيَّة ) و از ريـشـه (عـصـب ) سـلسله رگ هايى است كه همه بدن را به هم وصـل كرده و مجموعه واحد ساخته است . تعصب به معناى حمايت كردن و دفاع كردن از كسى است كـه بـا او رابطه و تعهدى وجود دارد. تعصب و دفاع اگر بر مبناى حق باشد ممدوح و پسنديده اسـت مـثـل دفـاع از خـويـشـاونـدان مـؤ مـنِ مـسـتـضـعـف و اگـر بـر مـبـنـاى بـاطـل بـاشد مذموم و ناپسند است ؛ مثل دفاع از خويشاوند ظالم فقط به خاطر اينكه خويشاوند مى باشد.

در سـال شـشـم هـجـرى ، مـسـلمـانـان بـراى انـجـام مراسم عمره راهى بيت الله الحرام شدند ولى مشركان قريش با تمام توان در مقابل آنان ايستادند و مانع شدند. خداوند حالت آن روز مشركان قريش را چنين توصيف مى كند:

(اِذْ جَعَلَ الَّذينَ كَفَرُوا فى قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ)^155 آن گاه كه كافران در دل هاى خود خشم و عصبيت جاهلى را قرار دادند.

امام على بن الحسين (ع )عصبيت مذموم و جاهلى را چنين تفسيركرده است : اينكه فرد، بدهاى قومش را از خـوبـان ديگر بهتر بداند و قومش را بر ظلم يارى دهد و گرنه دوست داشتن قوم و خويش (و يارى آنها در راه حق و كوشش در جهت رفع ظلم و ستم از آنان ) عصبيت جاهلى نيست .^156 امام صادق در تبيين اوصاف خواص و علماى يهود مى فرمايد:

عوام يهود مى دانستند كه عالمان و خواصشان تعصب شديد دارند. از اين رو در دين تفرقه ايجاد مـى كـنند و از روى تعصب حقوق كسى كه عليه او تعصب كرده اند را به نفع آن كسى كه براى او تـعـصـب كـرده انـد زايـل مـى سـازنـد و بـه كـسـى كـه بـرايـش ‍ تـعـصـب كـرده انـد اموال ديگران را مى دهند و به خاطر او به ديگران ظلم مى نمايند.^157

7 ـ انگيزه هاى غير الهى

اگـر اقـدام خـواص بـر اثـر انـگـيـزه هـا الهـى بـاشـد، يـارى و تـاءيـيـد خـداونـدنـيـز شـامـل حـالشـان شـده ، تـا پـايـان راه خـواهـنـد ايـستاد. ولى اگر انگيزه هاى غير الهى در اقدام دخـيـل