عوام و خواص از دیدگاه قرآن نسخه متنی

او به امر خدا با تشنگى بسيار شديدى امتحان شدند. هنگامى كه سپاه گـرفـتـار عـطـش بودند، طالوت اعلام كرد كه خداوند مى خواهد شما را بيازمايد، به نهرى مى رسـيـم كـه هر كس از آن نچشد، از مَن خواهد بود و هر كسى بنوشد، از من نيست و هر كس به كفى بـراى نـجـات از عـطـش اكـتفا كند، گرچه از من نيست ، جزو مطرودين هم نمى باشد. جز عده كمى خـواص مـؤ مـن ، بـقـيـه نـوشـيـدنـد. و تـعـدادى نـيـز بـا كفى آب رفع عطش كردند. آنان كه آب نـوشيدند، همان كسانى كه فقط انگيزه دفاع از خاك ، وطن و خانواده آنان را به ميدان سوق داده بود، نه عرفان و عشقِ حق و چون مؤ من عارف نبودند بر فرماندهى طالوت هم ايراد داشتند. آنان ايـمـانـشـان ضـعـيـف بـود و نـفـاق داشـتـنـد لذا در ايـن ابـتـلا تـحمل از دست دادند و با نوشيدن آب و عصيان فرمان طالوت ، مطرود شدند، بقيه براى مبارزه با سپاه دشمن رهسپار شدند.

با مشاهده سپاه بى شمار جالوت ، همراهانى كه صبر و تحملشان كم بود و با كمى آب رفع عطش كرده بودند، دوباره بى ثباتى و كم استقامتى خود را بروز دادند و گفتند:

(لا طاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ) امروز ما را تاب مقاومت در برابر جالوت و سپاهيانش نيست .

و لكـن آن خـدا مـردان عارف كه در همه صحنه ها به خصوص در ميدان مبارزه با نفس ، مقاوم بوده قوّت قلب و قدرت و شجاعت بى نظيرى يافته بودند، اعلام كردند:

(كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثيرَةً بِاِذْنَ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصّابِرينَ) چـه بسيار گروه هاى كمى كه به اذن خدا بر گروه هاى زياد غلبه يافتند و خدا با صابران است .

آن گاه دست تضرّع و دعا به درگاه ايزد منّان بلند كرده و طلب استقامت و نصرت نمودند:

(رَبَّنـَا اَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ اَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ فَهَزَمُوهُمْ بِاِذْنِ اللّهِ)^169 خـدايـا بـه مـا صـبـر و ثبات قدم ببخش و بر گروه كافران يارى ده . پس به اذن خدا آنان را هزيمت دادند.

2 ـ تحمل مظلوميت ، آزار، شكنجه و قتل

خـواص حـق كـه بـه انـجـام وظـيـفـه حـق گرايى و حق خواهى قيام مى كنند، همواره در معرض ظلم ، شكنجه و قتل از سوى مستكبران ، ظالمان و خواص بد، هستند.

وجود اين خواص براى كسانى كه مردم را بنده خويش مى خواهند، چون خارى در چشم است .

امام على (ع )در بيانى اصحاب دنيا را به چهار دسته تقسيم مى كند:

الف ـ عوام دنياخواه ناتوان و بدون امكانات .

ب ـ كـسـانـى كـه تمام امكانات خود را در خدمت دنيا خواهى گرفته اند و علناً و بدون مجامله به دنبال به دست آوردن دنيا مى تازند.

ج ـ كسانى كه از راه زهد و ريا دنبال دنيا هستند.

د ـ كسانى كه وسيله اى براى كسب دنيا ندارند و زهد نمايى اختيار كرده اند.

بعد ايشان مى فرمايد:

(وَ بَقى رِجالٌ غَضَّ اَبْصارَهُمْ ذِكْرُ الْمَرْجَعِ وَ اَراقَ دُمُوعَهُمْ خَوْفُ الَْمحْشَرِ فَهُمْ بَيْنَ شَريدٍ نادٍّ وَ خائِفٍ مَقْمُوعٍ وَ ساكِتٍ مَكْعُومٍ وَداعٍ مُخْلِصٍ وَثْكَلانَ مُوجَعٍ قَدْ اَخْمَلَتْهُمُ التَّقِيَّةُ وَ شَمَلَتْهُمُ الذِّلَّةُ فَهُمْ فى بَحْرٍ اُجاجٍ اَفْواهُهُمْ ضامِزَةٌ وَ قُلُوبُهُمْ قَرِحَةٌ قَدْ وَعَظُوا حَتّى مَلُّوا وَ قُهِرُوا حَتّى ذَلُّوا وَ قُتِلُوا حَتّى قَلُّوا)^170 در ايـن مـيان گروه انگشت شمارى هستد كه ياد معاد و هنگامه بازگشت چشمهايشان را بر همه چيز فـرو بـسته است و هول محشر، ريزش اشك هاشان را افزون و افزون تر كرده است . شمارى از آنـان آواره و دور افـتـاده ، بـرخى نگران و سركوب شده ، گروهى زير فشار دم فرو بسته و بـعـضى دعوت گران مخلص و فرياد گران دل سوخته اند. آرى اينان آتش هايى هستند در زير خاكستر تقيه ، كه گمنامى و خوارى فرايشان گرفته است . بدان سان كه گويى با لب هاى شـوره زده و قلب هاى پاره پاره در درياى نمك فرو افتاده اند چنان اندرز داده اند كه به ستوه آمده اند و چنان سركوب شده اند كه شكوهى ندارند و چندان قربانى داده اند كه