دخالتهای آمریکا در ایران جلد 4

وكيل دادگسترى بوده و نيز سمت رئيس هيئت مديره حسينيه ارشاد را كه يك
مركز مذهبى بود و در كنار مسجد جامع جاده تهران شميران واقع است،
داشته است اين مركز 5 سال قبل به علت ايراد سخنرانى هاى عليه حكومت
تعطيل گرديد.

در چند ماه گذشته دولت ايران اجازه باز شدن آن را مخفيانه داد
و به نظر مى رسد كه محل تجمع و ابراز نظرات مذهبيونى خواهد شد كه تا
حدى تند نيستند يك آيت الله ديگر به نام حاج سيدابوالفضل موسوى زنجانى
نيز در رابطه با مخالقين ميانه روتر ياد شده در بخش آخر شناخته شده است.

ظاهراہ چند گروه مذهبى وجود دارند كه در اطراف آيت الله شريعتمدارى گرد
آمده اند اكثر آنها آيت الله خمينى را كه در سال 1963 به عراق تبعيد شده بود
رهبر واقعى شيعيان مى دانند شاگرد اصلى خمينى آيت الله محمود طالقانى
است يكى ديگر از اينها كه يار نزديك طالقانى است حسينعلى منتظرى
مى باشد كه او نيز مدتها در زندان به سر برده است بنا به تحقيق سفارت
تعدادى بالغ بر ده نفر از اين آيت الله ها و ملاها در پائيز 1977 به علت بيانات
ضد حكومتى يا به زندان افكنده شدند و يا به تبعيد محكوم گرديدند بنا به
اظهارات يكى از منابع مطلع بعضى از رهبران مذهبى به همين دليل حركت
آنها را ارتجاعى خوانده و پذيرش آنها توسط دولت ايران را به همين دليل
مى دانند.

واقعه قم باعث شده است كه شخصيتهاى مذهبى به شرايط سازمانى خود
بيشتر دقيق شوند ساخت پراكنده و همه گير مذهبى ايران را شايد بتوان تنها
منطقه مناسب براى فعاليت يك گروه مخالف در يك شبكه سرتاسرى مملكت
دانست.

به خاطر تلاشهاى پيگير ساواك و به خاطر اينكه " ما معتقديم " رهبران
مذهبى دائما نتيجه برخوردشان را با دولت ناخوشايند تلقى كرده اند
احساسات ضد دولتى هنوز چندان آشكار و رايج نشده است هنوز حقايقى در
دست نيست ولى نشانه هايى در دست است مبنى بر اينكه مخالفين ميانه رو و
رهبران مذهبى مترقى قرار است
براى انجام يك تظاهرات مشابه آنهائى كه منجر به برخورد با دولت ايران در
سال 1963 گرديده بود متحد شوند شرايط از اهميت خاصى برخوردار
است...

زيرا اگر وقايعى در رابطه با جامعه مذهبى چون آتش گشودن بر روى
راه پيمايان، اتفاق بيفتد، علائق مذهبى، نيروى انسانى عظيمى را براى انجام
تظاهرات فراهم خواهد نمود.

گردآورى منابع صحيح درباره عقايد مذهبى و سياسى كار است بسيار دشوار
شخصيتهاى مترقى به گونه اى كه نشان دهنده حمايتشان از يك دولت
غيرمذهبى است سخن مى گويد آنها "حقوق بشر" را مى پذيرند، و خواهان
اصلاحات عرضى، و در عمل خواستار جدائى سياست از مذهب هستند.

ولى اصول پايه شيعه هميشه تاكيد بر اهميت مذهب در زندگى دارد و در ايران
تشيع هميشه با ناسيوناليزم ايران در رابطه نزديك بوده است.

كسانى كه با
اصول تشيع آشنا هستند معتقدند كه ملاهاى شيعى نمى توانند حامى اصول
پيشرفته باشند.

اين موضوع مى تواند منجر به مشاجره عقيدتى بين مسلمانان
شود، مسلمانان كه از يك طرف متشكل از افراد عادى و روحانى هستند و
خواستار جدائى سياست از مذهب و خواهان ارجاع مطالبى نظير حجاب به
وجدان افراد هستند و آنهائى كه مصرانه كاربرد اصول "واقعى" تشيع را بر
تمام جنبه هاى زندگى بشر خواستارند.

جناح اخير با عقايد طبقه متوسط
نوظهور ايرانى منافاتى نداشته و مى تواند حمايت بسيارى از مذهبيون اين طبقه
را از يك نهضت سياسى مذهبى توام جلب نمايد جناح مخالف مذهبى كه بر
اصول تشيع تكيه دارد احتمالاہ بسيارى از روشنفكران ميانه رو را به اتحاد
ناميمون با دولت وادار خواهد نمود.

گروههاى مركب
اين نامه هوائى نتوانسته است درباره گروههائى كه عملا در رابطه با فعاليتهاى
تروريست بوده اند چون مجاهدين خلق و چريكهاى فدائى خلق بپردازد.

تاكنون نتوانسته ايم نشانه از
رابطه بين تيمهاى فعال هر يك از اين گروهها و مخالفين ميانه روتر به دست
آوريم كه خود ممكن است به دليل اعمال روشهاى امنيتى بوده باشد به نظر
مى رسد " حتما نيست " مخالفين ميانه رو از آن گروههاى تروريستى
خواسته اند كه آيا دولت كارتر مى تواند بر شاه و يا دولت ايران اعمال نفوذ
نمايد يا خير در سال گذشته وقايع خشونت آميز بسيارى رخ داده است كه
چندتاى آنها در رابطه با ديدار كارتر از ايران در 31 دسامبر و اول ژانويه
مى باشد و حاكى از عدم انضباط گروهها و يا جدى نبودن اخطار است ولى
مى توان پذيرفت كه يك هماهنگى نسبى بين شخصيتهاى مخالف متعدد و
نهضت تروريستى وجود دارد گاهى ميانه روها بر افراطيون اعمال فشار
مى نمايند و ممكن است كه افراطيون براى تحريك " يا حداقل چشم پوشى "
خشونت بيشتر بر ميانه روها اعمال نفوذ نمايند.

عكس العمل دولت ايران
دولت ايران بعضى از اجتماعات عمومى را تاكنون مجاز دانسته است اگر چه
بعضى از آنها را در نوامبر و دسامبر 1977 به شدت سركوب كرده است به
ناراضيون اجازه داده شده است كه مقالاتى منتشر سازند ولى اكثر آنها به طور
پراكنده " يا با حالتى منفى " در مطبوعات درج گرديده است.

نشانه هايى مبنى بر قصد دولت ايران براى بسيج گروهها و افراد از طريق
حزب رستاخيز جهت انجام تظاهراتى به حمايت از برنامه هاى دولتى عليه
فعاليتهاى مخالفين ارتجاعى وجود دارد.

چنين تظاهراتى در 22 نوامبر
1977 به وقوع پيوست اوج آن در 26 ژانويه بود كه به طرفدارى از انقلاب شاه
و ملت انجام گرفت.

ولى دولت هنوز درباره اين ادعاى مخالفين كه ايران از مشروطيت منحرف
گشته كارى انجام نداده است.

بلكه معتقد است كه سلطنت
قانون اساسى و انقلاب شاه و ملت عناصر اصلى توافق ميان بخشهاى
مختلف ملت ايران است.

دولت ايران هنوز خط متمايزكننده اى بين دولت به
عنوان يك نيروى مترقى و همه مخافين به عنوان ارتجاعى رسم نكرده است
ولى بيانات سخنگويان راهپيمايى هاى طرفدار حكومت حاكى از همين
مطلب مى باشد.

بر مخالفين دولت ايران اكثراہ برچسب استعمار مجدد زده
مى شود " با در نظر گرفتن مفهوم تاريخى وسيعتر " تا بگويند كه مداخله روسيه
و بريتانيا در امور ايران از طريق چنان مخالفتهايى تجديد خواهد گرديد با
پوشاندن حكومت 40 ساله شاه در لواى ميهن پرستى، و سخنگويان سعى
دارند پرداختن دولت به امورى فراتر از حزب يا انقلاب شاه و مردم را به طور
كلى نشانه اى از وطن پرستى بشناسانند.

بعضى از مقامات دولت ايران و حزب رستاخيز معتقد هستند كه سرانجام
بعضى از مخالفين در رابطه با حزب رستاخيز به فعاليت خواهند پرداخت.

ولى در حال حاضر اين موضوع رويايى بيش نيست.

آنهايى كه احتمالاہ اين
رويه را در پيش خواهند گرفت مخالفين سرسختى كه در بالا از آنها ياد شده
نمى توانند باشند بلكه از جمله كسانى خواهند بود كه در نظام سياسى ايران
يقيناہ مى توان گفت كه مبارزه ماهها و سالهاى آينده بين دولت ايران و
مخالفين در جهت به تبعيت درآوردن اكثريت عظيم ايرانيانى است كه در
زمره گروههاى امروزى شده قرار مى گيرند اگر دولت بتواند با اين گروه
متحد شده خود را تقويت كند مى توان گفت كه مخالفين و جبهه چندانى را در
صحنه ملى به دست نخواهند آورد برعكس اگر مخالفين بتوانند به بسيارى از
افراد واقع در اين طبقه اجتماعى بپيوندند راه براى يك تجزيه شديد مشابه
آنچه كه در سال 1963 اتفاق افتاد بخصوص با نيروى اختناق جنون آميز
داخلى مشابه هموار خواهد گفت.

امكان افزايش احساسات ضد آمريكايى
تا سال 1977 فعاليت فزاينده ئ مخالفين منجر به پيدايش احساسات ضد
آمريكايى شديد نشده بود ولى از دسامبر به اين طرف اعلاميه هايى چه از
طرف ماركسيستهاى چپ و چه از طرف مذهب گرايان راست طيف،
به وضوح و آشكار احساسات و بيانات ضد آمريكايى را به همراه داشته است و
بر ميزان اينگونه اعلاميه ها نيز در ماه گذشته افزوده شده است.

با وجود تداخل آمريكا در همه سطوح ايران و اصطكاك ناشى از تماس دو
فرهنگ حدود و ميزان خوددار از ابراز احساسات ضد آمريكايى به اين نحو
آشكار بسيار تعجب به نظر مى رسد يك از دلايل اساسى توافق مخالفين بر
اين مسئله است كه " گرچه علت آن را نمى دانيم " كه دولت آمريكا با نفوذ عمده
و قدرت خود در ايران قادر است شاه را وادار به بازسازى نظام سياسى
بنمايد به همين علت مخالفين نارضايتى خود را از آنچه كه به نظر حمايت
آمريكا از شاه است كمتر اعلام كرده از مخالفين مذهبى نيز خواسته اند
احساسات ضد خارجى خود را كمتر بروز دهند.

اگر عناصر مخالف همانطور كه بسيارى از افراطيون تاكنون فهميده اند فكر
كنند كه آمريكا نمى خواهد و يا نمى تواند به عنوان واسطه اى براى
مخالفين به نظام سياسى عمل كند احساسات ضد آمريكايى خفته مى تواند به
صورت آشكار و فزاينده اى تجلى يابد سفارت درباره اين پديده در متون
ديگر به اظهارنظر بيشتر خواهد پرداخت.