لطفا منتظر باشید ...
5 ژوئن 15 1978 خرداد 7531 تاريخ:
كنفرانس مقامات مهم كنسولگرى تهران
سند شماره 92سرى
كنفرانس مقامات مهم كنسولگرى تهران
5 ژوئن 15 1978 خرداد 7531
شركت كنندگان:
نامس داولينگ جوانا مارتين
جك گريسون ديويد مك گافى
هوارد هارت مايكل مترنيكو
جيمز هايام چارلز ناس
ميكى كلبير گنت راجرز
تام سگوساك جان استمپل
جورج لصبراكيس كاليد تبلور
ويكتورتامست
جورج لمبراكيس اوضاع سياسى را در عرض يك سال گذشته با توجه به آغاز
ليبراليزه كردن سيستم ايران توسط شاه مورد بررسى قرار داد. دولت بيانى در
مورد اعتقاد به مشاكرت سياسى ابراز داشته و تظاهرات اخير اين سئوال
را برانگيخته است كه آيا شاه كنترل كامل را دارد يا خير؟ آيا فرايندى كه تاكنون
ادامه داشته غير قابل برگشت خواهد بود؟ رهبران سياسى گذشته جبهه ملى با
موضع مخالف دوباره ظاهر شده اند. افراد مذهبى منجمله چند آيت الله بيشتر
در سياست وارد مى شوند. اين امر در افزايش فعاليت دانشجويى كه
منعكس كننده كليه گروهها و نه اينكه يك نقطه نظر واحد دانشجوئى بوده انعكاس
داشته است ارتش و كارمندان عاليرتبه نگران اين جريان شده اند و اين
سئوال مطرح است كه آيا ايشان بر عليه ليبراليزه كردن عكس العمل
نشان خواهند داد؟
بحث مربوطه
تامست تذكر داد كه گروههاى جبهه ملى در جنوب ايران فعال نبوده اند لكن در
كرمان جبهه ملى بهترين عنصر سازمان يافته مخالف بود كه بالاخره در ماه مه
1978 روآمد عناصر مذهبى به طور اساسى به دو گروه تقسيم شده اند: 1 "
آنهائى كه مواضع حساب شده سياسى درباره سلطنت و جامعه اسلامى
مطرح مى كنند و 2 " گروه وسيعترى با زمينه هاى روستائى و سنتى كه با
مدرنيزه كردن مخالفند. رهبرى آنها از گروه اول ناشى مى شود در شيراز
دانشجويان حالت دوگانه اى دارند: " از يك طرف " با مدرنيزه كردن موافقند و
از طرف ديگر بى اطمينانى هائى در مورد زمينه هاى سنتى ابراز مى دارند.
مك گافى تذكر داد كه شاه مطمئنا قدرت انجام آنچه را كه مى خواهد دارد و
خط مشى خود را تحميل مى كند. در اصفهان مردم معتقدند كه شاه از وسعت
و عمق نارضايتى عمومى آگاه نيست . يك عامل عمده جديد نيز به وجود آمده
است و آن اينكه: كارمندان و مقامات وزارتى مى ترسند كه شاه ممكن است
تسليم سنت گرايان شود و وضع متزلزل متجددين را از بين ببرد. از اين جهت
از جانب مقامات ادارى فشار آورده مى شود كه اقدام قاطعى عليه ناراضيان
به عمل آيد. آيت الله خمينى در بازار اصفهان خيلى نفوذ دارد. بسيارى از
رهبران مذهبى اصفهان از او خوششان نمى آيد. اما احساس مى كنند كه چون
وى از حمايت مردمى قوى برخوردار است بايد پذيراى او باشند. همچنين
در بين متجددين ديگر نيز نارضايتى وجود دارد، از جمله سرمايه داران،
كارخانه داران و كارگران. سرمايه داران احساس مى كنند كه به آنها ترفند زده
شده است تا منافع خود را سرمايه گذارى مجدد نمايند و كارگران هم كه
وعده داده شده بودند كه " در سود سهام " شريك باشند مى بينند كه حقوقشان
به حسب واقع در سال گذشته كاهش يافته است.
"مترنيكو" اظهار داشت كه "تبريز كشور ديگرى است". مردم آنجا فارسى
صحبت نمى كنند و تاريخ آذربايجان هميشه جدائى طلب بوده است. مقامات
حكومت شهرى عملا به خاطر تغيير و تعويض دائمى وجود نداشته اند
بعضى از اوقات در عرض چهار ماه 2 تا 3 نفر در يك مقام تغيير يافته اند.
"دانشگاه آذرآبادگان" فقط چهار هفته از كلاسهاى شانزده هفته اى خود را
داشته است. كشتار دانشجويان در اوائل ماه مه كارمندان دانشگاه را بر عليه
دولت شورانده است مذهب در تبريز كه شهر مترقى نيست، اقتدار زيادى
دارد. عملا تنها سرگرمى كه وجود دارد از طريق مساجد است. ساخت عادى
اجتماعى آن تغيير يافته است. باشگاهها و سينماها تعطيل شده است.
در تبريز، فرح " كه در جاهاى ديگر مورد احترام شديد است " حتى توسط
منسوبين خود مورد تحقير است و آنها مى گويند كه خانواده "ديبا" در تهران
ديگر ترك نيستند. اعتقادى وجود دارد مبنى بر اينكه شاه از گسيختگى تبريز
درست مطلع نيست.
"مترنيكو" متذكر شد كه تحميل مجدد يك اقتدار محكم مشكل به نظر
مى رسد. عقيده بر اين است كه سربازان اگر بدانند كه مردم تبريز به خاطر دلائل
مذهبى شورش مى كنند به روى آنها شليك نمى كنند. در ماه فوريه به سربازان
گفته شده بود كمونيستها در صدد اشغال قدرت هستند. اينك افسران تشخيص
مى دهند كه شورش كنندگان كمونيست نبودند و احساس فريب خوردگى
دارند. اما ستاد ارتش فكر مى كند كه هر نوع حادثه اى را مى تواند از عهده
برآيد. "مك گافى" اظهار كرد كه وقتى پس از كودتاى افغانستان به پايگاه
هليكوپتر اصفهان آماده باش داده شد، فقط افسران هليكوپترها را پرواز دادند
و درجه داران به امور كلاس گماشته شدند. بسيارى معتقدند كه دولت در مورد
تظاهرات دروغ گفته است.
مذهب و تجدد
"تامست" تذكر داد كه دامنه وسيعى از نارضايتى هاى ناشى از مدرنيزه كردن در
حال بروز است. ايرانيان مدعى هستند كه مدرنيزه كردن مفهوم هويت را از بين
مى برد. اگر چنين باشد ليبراليزه كردن سياسى صرفا فرايندى را كه براى مدتى
ادامه داشته است ظاهر كرده است.
"مك گافى" توجه داد كه افسران جوان نيروى هوائى اصفهان مجذوب تجددند
و در مور ليبراليزه كردنى كه منجر به دادن امتيازهاى عمده به مخالفين شود
ناراحتند. بسيارى از نخبگان تجددگرا پليس را يك مشكل و مانع براى
مدرنيزه كردن مى دانند.
"داولينگ" متذكر شد كه افسران پليس كه با وى سر و كار دارند نسبت به
سازمانهاى خود متعهد بوده، اما تجددگرايان دولت را حمايت مى كنند،
مخصوصا اگر بخواهند انتخابى ميان دولت تجددگرا و حكومت مذهبى
محافظه كار به عمل آورند. اما هنوز اكثرا وضعيت را اين طور نمى بينند.
"ناس" اين سئوال را مطرح كرد كه آيا اختلافات ميان روحانيت شيعه و دولت
غيرنظامى چنان اساسى است كه نمى توان آنها را مصالحه داد؟ آيا دولت ايران
نمى تواند با روحانيت كنار بيايد بدون اينكه ضعيف تلقى شود؟ مقدارى هم
تاثيرات ايدئولوژيكى در مور محافظه كارى اسلامى مورد توجه واقع شد.
"مك گافى" فكر مى كرد كه ايدئولوژى در درجه دوم قرار دارد، و هر شخص
متوجه رفاه و ترقى خويش است. تاكيد روى مذهب ناشى از تمايلى است از
سوى رهبران مذهبى براى يك بازگشت سياسى. "داولينگ" گفت كه افزايش
احساسات مذهبى تعداد اقليتهائى را كه در جستجوى رواديد آمريكا هستند
به وضوح افزايش داده است. بنابر گزارشى، اسقف ارامنه طرفداران خود را
تشويق به ترك ايران كرده است.
سازمان حزب توده كه به طور فعال روى تبليغات تمركز به خرج داده است آماده
مى شود كه از وضع آينده سود ببرد و در صدد جلب نظر ملاها به خود
مى باشند. "مك گافى" اظهار نمود كه در اصفهان نيروى پليس على رغم
تظاهرات در حال افزايش عمدتا غيرفعال باقى ماند ولى وقتى دستور
تيراندازى در صورت لزوم داده شد خوشحال شدند. اعتقاد عمومى ايرانيان
اين است كه "وقتى شاه اعتدال نشان مى دهد، مخالفانش هرگز چنين كارى
نمى كنند" و اين عقيده بيان شد كه نيروهاى نظامى تعيين كنند نهائى در توالى
بحران خواهند بود. هر چند كه مقدارى نفوذ مذهبى در قواى نظامى هست، اما
اظهار شده است كه اين قوا به شهبانو و وليعهد وفادار خواهد ماند چنانچه.
تمامى خانواده سلطنت به قتل برسند ايران به دست برنده خواهد افتاد.
وضع اقتصادى
"تيلور" تذكر داد كه مكانيسم تصميم گيرى نتوانست خود را قادر به رفع
مشكلات متزايد صنعتى كردن نشان دهد. در مورد تلاشهاى دولت ايران براى
عدم تمركز، فقط در حوزه بودجه ابتكار موئثرترى وجود داشته است اما
تعويض اختيارات فقط در سطح كابينه يا عالى ترين وجودداشته است اما
تعويض اختيارات فقط در سطح كابينه يا عالى ترين رده هاى تحت كابينه بوده
است يك سياست كلى براى وضع كارگران وجود نداد. محروميت كارگران
به خاطر تنزل دستمزدهاى واقعى و ركود اقتصادى، مخصوصا در صنعت
ساختمان سازى كه منبع اصلى اشتغال نيروهاى بى سواد، و غيرماهر بوده
است، مشهود است. كسريهاى عظيم بودجه كه قبلا گفته شد از 1981 آغاز
خواهد شد، از هم اكنون وجود دارد.
تغييرى در برنامه هاى اقتصادى به سمت خودكفائى، يعنى تامين نيازهاى
اساسى انسانى به جاى اين اظهارنظر يكسونگرانه كه ايران تا سال 2000 يك
"آلمان غربى" خواهد شد، به وجود آمده است. در نتيجه ايران در بخش معادن
دچار اشتباهاتى شده است. وقتى كه به جاى
