لطفا منتظر باشید ...
20 مى8791 03/2/7531 تاريخ:
نقطه نظرات رهبر ارمنى در مورد ثبات سياسى ايران
سند شماره 52محرمانه
تاريخ:20 مى 8791 03/2/7531
موضوع: نقطه نظرات رهبر ارمنى در مورد ثبات سياسى ايران
شركت كنندگان: دايرپانوسيان NAISSONOP RIAYID
اسقف ارامنه تبريز، در هوانسيان وارطان، تاجر محلى و نماينده تبريز به
انجمن ملى ارمنيان. ميشل. جى. مترنيكو، كنسولگرى آمريكا، تبريز، ايران.
تاريخ محل: 20 مى 1978، محل اقامت اسقف اعظم در تبريز
در طول مدت چهار ساعت مباحثه و شام كه در محل اقامت اسقف اعظم،
پانوسيان برگزار شد، به تفضيل راجع به واهمه او از ثبات سياسى ايران بحث
شد. او ادعا داشت كه تقريباہ نظرياتش را به كاتوليكهاى آمريكايى و انجمن
مشاورتى محلى خودش گفته است، و اينكه از زمان حوادث فوريه در تبريز و
گسترش رعب و وحشت در سراسر ايران هم انجمن مشاورتى محلى
آذربايجان و انجمن ملى در تهران توجه عميقى را نسبت به موضوع مبذول
داشته اند. در ملاقاتهاى اخير با اعضاى مقامات بالا در اصفهان و تهران،
دستور كار براى عمل در زمان وقوع مشكلات، موضوعات اصلى بحث
بودند. اسقف اعظم گفت سئوال "اگر مشكلى وجود داشته باشد" نيست، بلكه
سئوال اينست كه مشكل واقعاہ در چه "زمانى" شروع مى شود.
پانويسان ادعا مى كرد كه درباره اوضاع آينده ايران و مخصوصاہ اثرى كه اين
موضوع در حيات كنونى و آتى اسقفى اش مى گذارد، شديداہ تحت فشار
وجدان قرار گرفته است. او گفت در يك نقطه، اجتماع ارامنه در آذربايجان به
200000 مى رسيد، و حالا در نهايت شايد
70/000 نفر باقى مانده اند. ميراث فرهنگى و تاريخى ارامنه در اين ناحيه
قابل ملاحظه است، حتى تا اندازه اى تبريز بوسيله پادشاه ارمنى ساخته شد و
اسمش از زبان ارمنى گرفته شده است. باقى مانده هاى بى حسابى از ارامنه در
سراسر منطقه در معابد بى مالك، كليساها، در گورستانهاى قديمى و بقيه
جاها پخش شده اند، و اسقف اعظم احساس مى كند كه يك مسئوليت شديد
را نسبت به اين بقاياى تاريخى دارد.
او گفت، كه زمانى كه او براى اولين بار به تبريز آمد دستوراتى دريافت مى كرده
است و با پافشارى او بوده است كه سعى كرده تا جمعيت ارامنه را در اينجا به
عنوان يك جماعت زنده و پايدار نگه دارد حالا او عقيده اش را تغيير داد،
ولو اينكه با تاعسف زياد، يك سياست شخصى براى كمك به پيروانش براى ترك
ايران درست كرده است. او هيچ آينده واقعى را در اينجا براى ارامنه يا
مسيحيان نمى تواند ببيند به طور كلى او براى كسب يك حضور مذهبى
باارزش و باستانى در آذربايجان، و يا فكر در مورد امنيت واقعى مردمش درگير
است. با اشاره كردن به مباحثانمان كه فوراہ بعد از شورش فوريه تبريز بود،
پانوسيان گفت كه او كاملاہ افكارش را در مورد ثبات رژيم ايران در آن زمان
منظم نكرده است و اينكه او بوسيله اين احساس آسودگى كه جماعت او
مورد هدف قرار نگرفته اند، تحت تاعثير قرار گرفته است حوادث همچنين
فوريتر از آن به وقوع پيوستند كه مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند، به هر حال،
از آن به بعد او به طور وسيعى در سراسر دايره اش سفر كرده است و براى
مشاورت، سفرى عجولانه به آلپو، دمشق و بيروت كرده است، و ملاقاتهايى با
مقامات ارمنى در تهران و اصفهان داشته است. گزارشهائى كه او دريافت كرده
و بحثهائى كه او داشته است همه به مشكلى جدى اشاره مى كند كه رژيم
پهلوى نمى تواند جان سالم از آن به در برد. پانوسيان فكر مى كند كه ارتش و
ژاندارمرى قادر به كنترل ايران نخواهند بود. به نظر نمى رسد كه او درك كند
و اينكه او مخصوصاہ
از انتقال حكومت، با اينكه تاكنون جماعت ارمنى دست نخورده و به وسيله
اعضاى فناتيك به خاطر ثروت تصور شده اش و غير مسلم بودنش قبل از اينكه
دستور استرداد داده شود، مورد هدف قرار گرفته است مى ترسد.
توجه: از وقتى كه مقامات بالاى روحانى و بيش از يكصد زاير در ژوئيه براى
شركت در مراسم سالانه در "كليساى سياه" " قره كليسا " مى خواهند بروند،
پانوسيان به وسيله مقامات بالاى ارمنى در ايالات متحده مورد تماس قرار
گرفته است. او هنوز تصميم نگرفته است كه جوابش بايد چه باشد ولى من
حدس مى زنم كه اگر او به آنها اطلاع دهد كه سفر به خاطر عدم ثبات در اينجا
بايد به بعد موكول شود انعكاس مسئله در هر دو كشور ايران و آمريكا جدى
خواهد بود. اگر تعداد بسيار زيادى از ارامنه ثروتمند كه با ايران تماس دارند،
سفر برنامه ريزى شده طولانيشان را متوقف سازند، اين به وضوح بدين مفهوم
است كه اين گروه پرنفوذ اعتمادشان را به رژيم در اينجا از دست داده اند.
62 شماره سند
سفارت آمريكا تهران از:
وزرات امور خارجه واشنگتن به:
21 مى 31 1978 ارديبهشت 7531 تاريخ:
عكس العمل هاى اجتماعى نسبت به مصاحبه شاه
سند شماره 62تاريخ: 21 مى 31 1978 ارديبهشت 7531
طبقه بندى: محرمانه
از: سفارت آمريكا تهران
به: وزرات امور خارجه واشنگتن
موضوع: عكس العمل هاى اجتماعى نسبت به مصاحبه شاه
گزاشگر: ج. ب. ل لامبراكيس.
1 طى چند روز گذشته سفير و ديگر مقامات سفارت عكس العمل هائى از
جانب افراد مختلف مطلع و كم اطلاع در مورد صصاحبه شاه در 13 مى
دريافت داشته اند قسمت اعظمى از آنها از چيزى كه اين افراد عدم قاطعيت
عصبى بودن و عدم صراحت در نحوه انجام مصاحبه به وسيله شاه به نظرشان
رسيده بود حيرت زده ماعيوس و شايد كمى ترسيده بودند. آنها به ما مى گويند
كه انتظار داشته اند كه مصاحبه اول با نمايندگان رسانه هاى گروهى ايرانى
انجام شود و عمدتاہ در امور داخلى صراحت داشته باشد و رهنمودى به دولت
و مردم در مقابل ترديدهاى مختلف كه تقريباہ به وسيله تظاهرات روزانه و
خرابكارى در سطح كشور همچنين شايعات نسبتاہ خارج از كنترل به وجود
آمده باشد.
2 برخلاف رفتارش در گذشته در چنين نمودهائى، شاه عصبانى و به نظر
بعضى حتى كمى متزلزل و ترسيده مشاهده شد. به سئوالاتى كه از وى مى شد
جواب نداد براى مثال يك سئوال مستقيم در مورد علت تظاهرات و
اغتشاشات او مانند گذشته از دادن جواب مورد منازعه خوددارى ورزيد كه
مثلاہ مداخله خارجى را سرزنش كرد و يك خط سازش را كه امكان ديگرى
بود آزمايش نكرد خيلى از كسانى كه از شاه
حمايت مى كنند و روى رهبرى او حساب مى كنند معتقدند كه دو راه در مقابل
او هست: سختگير و راسخ يا ملايم و سازشكار در عوض آنها تفسير گفته هاى
او و آوردن يك نظريه در مورد مسيرى كه شاه از آنها مى خواهد بروند را مشكل
مى بينند.
3 جالب توجه است كه يكى از مرتبطين با سفارت كه با دستگاه مذهبيون
محافظه كار زياد سر و كار دارد مى گويد كه مصاحبه در آن مجامع نسبتاہ به خوبى
پذيرفته شد مصاحبه به اندازه كافى مصالحه جويانه به نظر مى رسيد كه اميد
نوعى از گفتگو بين رهبران اسلام و شاه را اجازه بدهد
4 تفسير: سفارت اين مصاحبه را به عنوان يك نمونه ديگر از ترديد شاه در اين
مرحله از برنامه هاى آزاديهاى داخلى او مى بيند او قمار بزرگ ناآشنائى را
شروع كرده است. سست كردن زمام قدرت و اجازه بيان به مخالفين از
بخشهاى مختلف بدون اينكه اجازه دهد يك تهديد معتبر براى سلسله اش
ايجاد شود او همچنين اميدوار است كه بدين وسيله هواخواهى عمومى
بيشترى براى حكومتش و برنامه هايش به وجود آورد. تجريه او از قدرت تا به
حال با درآوردن قدرت از چنگ
مخالفينى كه در مقابل از دست دادن آن مقاومت مى كرده اند و بعد استحكام
بخشيدن به آن بدون در نظر گرفتن آزادى بيان براى مخالفينش بوده است. در
حالى كه مهارتهاى سياسى در استحكام بخشيدن به قدرت مى بايستى كه نقش
اوليه را بازى كرده باشد عوامل ديگرى مثل استوارى و استحكام على رغم
بدبختى و فلاكت، وفادارى كامل مبارزه جوئى و آمادگى براى مواجه به وسيله
زور تماماہ يك نقش مهمترى را ايفا كرد.
5 در طول 15 سال گذشته كه شاه انقلاب شاه و ملتش را در مقابل مخالفان
خود از مذهبى و چپى به جلو مى برده است، مهارتهاى سياسيش پيشرفت
كمى داشته است. او اعتماد به نفس بيشترى پيدا كرده
