واجبات طواف - مناسک حج همراه با حواشی مراجع معظم تقلید نسخه متنی

[م ـ] وقت فوت طواف وقتى است كه اگر بخواهد آن را با بقيه اعمال عمره بجا آورد نتواند وقوف به عرفات كند⁽³⁾ .

[

⁽¹⁾
1ـ آية الله بهجت : و وجوب ذبح يك شتر مطلقا حتى در حال علم و عمد موافق احتياط است. (مناسك شيخ ص35)
آية الله سيستانى : بنابر احتياط جاهل به حكم بايد يك شتر كفاره بدهد. ( مناسك ، اوّل بحث طواف ) .

2ـ آية الله گلپايگانى : حج او مبدل به حج افراد مى شود . و در سال بعد هم بايد حج را قضا كند . ( آداب و احكام حج ، ص 191 مسأله 467 ) .]
آية الله اراكى ، آية الله بهجت : و ظاهراً حج او مبدل به حج افراد مى شود و وجوب قضاى حج بر او در سال آينده قوى است .

آيات عظام تبريزى، خويى ، سيستانى : عمره اش باطل مى شود و احرام او نيز باطل مى شود و بايد حج را در سال بعد اعاده كند و احتياط مستحب اين است عدول به حج افراد نموده و او را بقصد اعمّ از حجّ و عمره مفرده تمام نمايد .

3ـ آية الله سيستانى: آخر زمان آن وقتى است كه بتواند اعمال عمره را تا ظهر روز عرفه تمام كند.

آيات عظام خويى ، فاضل ، تبريزى : يعنى نتواند خود را به اندازه درك مقدار ركن از وقوف ـ مسمّاى وقوف اختيارى ـ به عرفات برساند .

آية الله بهجت : ميزان در تنگى وقت ... بيم از دست رفتن وقوف اختيارى عرفات است ( مناسك ، مسأله 157 ) .

باشد ،

⁽²⁾ و اگر برگشته به محل خود و نتواند برگردد به مكه يا مشقت داشته باشد برگشتن ، بايد شخص مورد اطمينانى را نايب بگيرد⁽³⁾ .[م ـ] اگر سعى را بجا آورده پيش از آنكه طواف را بجا آورد احتياط واجب⁽⁴⁾ آن است كه سعى را هم بجا آورد ، و اگر نماز طواف را بجا آورده بايد آن را هم بعد از طواف اعاده كند .
دهند⁽⁶⁾ اگرچه بدوش گرفتن يا بر تخت گذاشتن باشد ، و اگر ممكن نشود بايد براى او
[1ـ آية الله سيستانى: يا آن را به طور صحيح انجام نداده.

2ـ آية الله فاضل: وسعى را نيز بنابر احتياط اعاده كند.

3ـ آية الله خويى، آية الله تبريزى: اگر قبل از فوت وقت طواف متذكر شود بايد تا وقت نگذشته قضا كند.]
آية الله مكارم : و در اين مدّت چيزى بر او حرام نيست و احتياط آن است كه يك گوسفند قربانى به مكه بفرستد و اگر فرستادن به مكه ممكن نيست در محل خود قربانى كند .

4ـ آية الله فاضل: بنابر اقوى سعى را نيز بعد از طواف اعاده كند.

آية الله خامنه اى: بايد سعى را اعاده نمايد.

آية الله مكارم : اين احتياط در مورد سعى مستحب است .

آية الله سيستانى : بايد سعى را اعاده نمايد . مگر در صورتى كه طواف را فراموش كند تا وقت آن بگذرد مثل اينكه طواف عمره را تا وقوف در عرفات يا طواف حج را تا پايان ذى حجّه فراموش كند كه اعاده سعى لازم نيست گرچه بهتر است.

5ـ آيات عظام گلپايگانى ، اراكى ، صافى : و طورى طواف دهند كه پاهايش بر زمين كشيده شود و اگر ممكن نشود او را توسط دوش يا چيز ديگر طواف دهند و اگر هيچگونه ممكن نشود نايب بگيرد كه براى او طواف كند .

آية الله فاضل : و بهتر است در صورت امكان پاهاى او به زمين كشيده شود .

آية الله سيستانى : احتياط مستحب آن است كه بطورى او را طواف دهند كه پاهايش به زمين كشيده شود . ( مناسك ، مسأله 320 ) .

آية الله مكارم : و لازم نيست پاهاى او به زمين كشيده شود .

6ـ آية الله صانعى : و اولى و احوط اينكه به نحوى باشد كه پاهايش به زمين كشيده شود .

نايب بگيرند .

[م ـ] شخص مريض را كه طواف مى دهند بايد مراعات شرايط و احكام طواف را به مقدارى كه براى او ممكن است بكنند .

واجبات طواف

واجبات طواف دو قسم است:

قسم اول ـ چيزهايى كه شرط طواف است و آن پنج امر است :

اول ـ نيت است يعنى بايد طواف را با قصد خالص براى خدا بجا آورد⁽¹⁾ .[م ـ] نيت را لازم نيست به زبان بياورد و لازم نيست به قلب بگذراند ، بلكه همانكه بنا دارد اين عمل را بجا آورد و با اين بنا بجا آورد ، كفايت مى كند و به عبارت ديگر ، نيت در عبادت و كارهاى ديگر در اين جهت فرق ندارد ، پس همانطور كه انسان با قصد آب مى خورد و راه مى رود عبادت را اگر همانطور بجا آورد با نيت بجا آورده⁽²⁾ .[م ـ] بايد عبادت را براى اطاعت خدا بجا آورد و در اين جهت با كارهاى ديگر فرق پيدا مى كند . پس بايد طواف را براى اطاعت خداوند بجا آورد .

[م ـ] اگر در بجا آوردن طواف يا ساير اعمال عمره و حج كه عبادى است رياء كند يعنى براى نشان دادن و به رخ ديگرى كشيدن و عمل خود را خوب جلوه دادن بجا آورد طواف او و همينطور هرچه را اينطور بجا آورده باطل است ، و در اين عمل معصيت خدا را هم كرده است .

[1ـ نظر آيات عظام در مسائل مربوط به كيفيت نيّت در بحث نيت در احرام گذشت .

آية الله مكارم : براى عمره تمتّع يا حج و غير آن .]
آية الله اراكى ، آية الله فاضل : و نيز نيت كند كه هفت دور طواف خانه كعبه انجام مى دهم براى عمره تمتّع از حجة الإسلام يا حج استحبابى .

2ـ آية الله صانعى : لكن بايد منوىّ معيّن باشد كه طواف عمره است يا حجّ افراد است يا تمتّع، هر چند بطور اجمالى باشد مثل اينكه نيّت كند كه طوافى كه وظيفه ام مى باشد انجام مى دهم .

⁽³⁾
3ـ آية الله سيستانى: در عبادت معتبر است كه براى تذلّل و كرنش در پيشگاه خداوند انجام داده شود، خواه اطاعت صدق كند يا نكند.

[م ـ] رياء بعد از عمل و تمام كردن طواف يا ديگر اعمال باعث بطلان عمل نمى شود .

[م ـ] كفايت مى كند در صحيح بودن عمل آنكه براى خدا بياورد يا براى اطاعت امر خدا يا⁽¹⁾ براى ترس از جهنم يا براى رسيدن به بهشت و ثواب .

[م ـ] طهارت از حدث اكبر و اصغر در طواف واجب شرط است ، چه طواف عمره باشد يا طواف حج يا طواف نساء ، حتى در عمره و حج مستحب⁽⁴⁾ كه پس از احرام بستن واجب است آن را تمام كند .

[م ـ] طهارت از حدث اكبر و اصغر در طواف مستحبى شرط نيست ، لكن كسى كه جنب يا حائض است جايز نيست در مسجد الحرام وارد شود ، ولى اگر غفلتاً يا نسياناً طواف مستحب كرد صحيح است⁽⁵⁾ .[م ـ] طواف ـ يعنى هفت دور اطراف خانه كعبه گرديدن ـ مستحب است و بلكه هرچه شخص بتواند طواف كند خوب⁽⁶⁾ است . و در اين طواف طهارت شرط نيست .

[م ـ] اگر شخصى كه حدث اكبر يا اصغر داشته طواف⁽⁷⁾ كند باطل است ، چه از روى عمد باشد يا از روى غفلت يا نسيان يا ندانستن مسأله باشد .

[

⁽²⁾
1ـ آية الله صانعى : هرچند اطاعت براى ترس .

2ـ آية الله سيستانى: در فرض صدق معيار مذكور در حاشيه مسأله 540]
[م ـ] اگر در عملى كه براى خدا مى آورد رضاى ديگرى را هم شركت دهد و خالص براى خدا نباشد عمل باطل است .

دوم ـ آن است كه طاهر باشد از حدث اكبر مثل جنابت و حيض و نفاس و از حدث اصغر يعنى بايد با وضو باشد .

⁽³⁾
3ـ آية الله نورى: و اگر وضو ممكن نيست تيمّم كند.

4ـ آية الله مكارم : يعنى در طواف عمره و حج مستحب، طهارت لازم است .

5ـ آية الله فاضل : يا جهلا .

آية الله سيستانى : در طواف مستحب طهارت از حدث اصغر شرط نيست و بنابر مشهور طهارت از حدث اكبر شرط نيست .

6ـ آية الله مكارم : بهتر است هنگام ازدحام جمعيّت براى طواف واجب ، طواف مستحب را ترك كنند .

7ـ آيات عظام اراكى ، نورى ، فاضل، مكارم : واجب .

[م ـ] اگر در اثناى طواف حدث عارض شود پس اگر پس

⁽¹⁾ از تمام شدن دور چهارم است بايد طواف راقطع كند وطهارت تحصيل كند واز همانجاكه طواف را قطع كرده تمام كند⁽²⁾.
[م ـ] اگر در فرض سابق پيش از تمام شدن دور چهارم⁽³⁾ ، حدث عارض شود
[1ـ آية الله صانعى : اگر بعد از تجاوز نصف بوده است، قطع مى كند طواف را .

2ـ آية الله فاضل: اگر در بين طواف واجب حدث عارض شود مسأله چهار صورت دارد:]
اوّل: حدث قبل از رسيدن به نصف طواف باشد، در اين صورت طواف باطل مى شود كه بايد بعد از تحصيل طهارت آن را از سر بگيرد، خواه محدث شدن اختيارى باشد يا بدون اختيار.

دوّم: پس از رسيدن به نصف و قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، كه در اين صورت بنابر احتياط واجب پس از وضو طواف را تمام كند و نماز آن را بخواند و دوباره طواف ديگر كند و نماز آن را نيز بخواند، خواه حدث با اختيار باشد يا بدون اختيار.

سوم: بعد از تمام شدن دور چهارم اختياراً خود را محدث كند، كه در اين صورت نيز مثل صورت دوّم احتياط كند.

چهارم: پس از تمام شدن دور چهارم بى اختيار محدث شود، در اين صورت پس از تحصيل طهارت، طواف را از آنجايى كه محدث شده تمام كند، و صحيح است. و در اين مسأله فرقى بين حدث اصغر و اكبر نيست.

آية الله اراكى : اگر بعد از تجاوز از نصف بوده طواف را قطع مى كند .