اين آزمايشى آشكار كننده بود
رهنمودهايى از آيات
در اين مجموعه از آيات، پروردگار ما، عزّ و جلّ ما را يادآور معنى حقيقى اخلاص مىشود كه عبارت از آن است كه انسان از عوامل و فشارهاى معارض و متضاد با حق بدور باشد، و براى آشنايى با اين انديشه از زندگى پيامبران، همچون ابراهيم و پسرش اسماعيل، و همچون اسحاق، و موسى و هارون- عليهم السّلام- و نيز از زندگى ديگر پيامبران مثالهايى براى ما مىزند، از بنى اسراييل، آن گروهى كه خدا پس از آن كه ايشان را در معرض دشوارترين آزمونها و فتنهها قرار داد انتخابشان كرد و ايشان را صالحانى راستين و مخلص يافت.و با وجود آن كه هر پيامبرى در معرض فتنهاى مخصوص به خود قرار گرفته، همه ايشان در آزمونى عمومى مشتركند كه همگى با استوارى ايمان و شناخت نسبت به خدا، و ستيزيدن با اوضاع اجتماعى و سياسى منحرف در جوامع خود با آن روبرو شدهاند، فشار اجتماع بر انسان و شعور درونى اوست كه آدمى را به سوى همسازى با ديگران مىراند، و همين نكته است كه برخى از دانشمندان را بر آن داشته كه مردم را به پرستش اجتماع يا چيزى كه به نام جبر اجتماعى ناميده مىشود دعوت كنند، حتى كسانى كه قائل به جبر طبقاتى، يا اقتصادى يا امثال آنند از تأمل بودن بدين جبر و ضرورت چندان دور نيستند، و تفاوتشان در اين است كه آنها نظريّات خود را بر بعد و قسمتى از آن جبر و حتميّت متمركز مىكنند، در حالى كه جامعه شناسانىمانند دوركهايم بر تمام ابعاد آن تأكيد دارند. و ما آن را حتميّت و جبر نمىخوانيم بلكه بدان در منگنه نهادن و فشار از جانب اجتماع بر انسان مىناميم.