تفسیر هدایت جلد 11

الوازرة: نفسى است كه بارى را حمل مى‏كند، پس هر انسانى بارى را
مى‏كشد، و خود براى خود بارى دارد كه راضى نمى‏شود بار ديگران را نيز بردارد، زيرا او را بارى است كه برايش بسنده است.
و ما، چه توجيه كنيم يا توجيه نكنيم پاداش اعمالمان را به دقت در روز قيامت به ما خواهند داد، بدان گاه كه پروردگار بندگانش را از هر كار بزرگ و كوچكى كه كرده‏اند خبر مى‏دهد، و چه بسا كه خود فراموش كرده يا بخشى از آنها را از ياد برده باشند ولى نوشته پروردگار ما نه گمراه مى‏شود و نه فراموش مى‏كند.

«ثُمَّ إِلى‏ رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ- آن گاه بازگشت همه شما نزد پروردگارتان است. او شما را از كارهايى كه مى‏كرديد آگاه مى‏كند.»

علم خدا به ظواهر كار اكتفاء نمى‏كند بلكه به دل، آن جا كه مركز انگيزه‏ها و نيّتهاست راه مى‏يابد.

«إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ- او بدانچه در دلها مى‏گذرد آگاه است.»

شايد اين آيه به عمل دل و مسئوليّت انسان درباره آن اشاره مى‏كند، كه وسوسه‏ها و توجيهات و بهانه‏ها و عقايد تباه و خشنودى و دشمنى همه و همه از كار دل است. پس مثلا چه بسا كه شخص مى‏پندارد مجبور به كارى است در صورتى كه مجبور نيست و خدا مى‏داند كه در دل او چه مى‏گذرد.

[8] پس از آن كه سياق مطلب پايه‏هاى توجيه و بهانه را درهم مى‏شكند و دل را براى دريافت حجّت آماده مى‏سازد، با نافذترين حجّتها كه همان دليل فطرت و و جدان است به ما ابلاغ مى‏كند، آن جا كه در اوقات آزمون و سختى اميد انسان از هر چيزى جز ذات سبحان او قطع مى‏شود، و همانجاست كه دلش به خدا مى‏پيوندد، (در آن موقعيّت حساس به ما ابلاغ مى‏كند) كه به راستى او همان اميدى است كه وقتى جاى نجاتى وجود ندارد، تو را نجات مى‏دهد، و دلت بدو مى‏آويزد، بدان گاه كه هيچ تخته پاره خلاصى نمى‏يابى كه بدان چنگ زنى. و اين يكى از دليلها و شاهدهايى است كه ما را بدو- سبحانه و تعالى- رهنمون مى‏شود. در روزهاى آسايش غفلت و بى‏خبرى ما را مى‏ربايد، و خدا را از ياد مى‏بريم، ولى
مصيبتها لرزه‏هايى سخت نه تنها بر وجود انسان بلكه بر ضمير و و جدان او وارد مى‏سازد چنان كه خدا را مى‏بيند.