تفسیر هدایت جلد 11

[16] پس از آن خدا عذاب آن كسان را كه خود و خاندانشان را زيان كرده‏اند براى ما بيان مى‏كند كه در لهيب آتش در پايين‏ترين طبقات دوزخ به سر مى‏برند، و شايد در اين بيان اشاره به وصفى باشد كه در دنيا مى‏گذرد كه هر چه در
آخرت است همان تجسّم و تبلور وضع دنياست، در اين جا زير پوششهايى قرار داشتند، از پوششهاى شهوتها و آزمنديها تا پرده‏هاى فرهنگ جاهليّت و سرسپردگى به طاغوت، و در آن جا هم در زير طبقاتى قرار دارند.

«لَهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ- بالاى سرشان طبقات آتش است و در زير پايشان طبقات آتش.»

از بالا و پايين دوزخ آتش آنها را در برگرفته و احاطه كرده است، و چه بسا گفته خدا:

«وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ- در زير پايشان طبقاتى است» دلالت بر اين دارد كه در آن جا كسانى هستند همچون اصحاب تابوت و ديگران كه در دوزخ از آنها نيز پايين‏ترند.

«ذلِكَ يُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبادَهُ يا عِبادِ فَاتَّقُونِ- اين چيزى است كه خدا بندگان خود را بدان مى‏ترساند. پس اى بندگان من، از من بترسيد.»

از عذاب و خشم من بپرهيزيد، و آيات آينده پاسخ مى‏دهد كه چگونه از خشم او بپرهيزيم.