تفسیر هدایت جلد 11

«وَ لا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ- و اين نيرنگهاى بد جز نيرنگبازان‏
را در برنگيرد،» نقشه‏هاى فاسد بازتابهايى بر واقعيّت اجتماع بر جاى مى‏گذارد ولى بيشترين تأثير آنها بر خود طرّاح و سازنده آنها خواهد بود.

كاربرد اين كلمه اوج بلاغتى است كه ما آن را در مى‏يابيم، چه پروردگار ما يادآور شده است كه نيرنگ بد از هر سوى صاحب خود را «فرا مى‏گيرد» و كلمه «يحيق يحيط» از هر كلمه ديگرى همچون «يلحق به او را در مى‏يابد» يا «يصيبه بدو مى‏رسد» بليغتر است، زيرا نيرنگباز و صاحب مى‏پندارد كه مى‏تواند از سرانجام كردار خود بگريزد ولى آن سرانجام او را از هر سو احاطه مى‏كند و راه گريز را بر او مى‏بندد. آن گاه قرآن تعبير «باهله به صاحب خود» را به كار برده و شايد سبب اين استعمال آن است كه تمام عمل كنندگان به مكر و نيرنگبازان لزوما اهل مكر نيستند بلكه به عمد و به عنوان راه و وسيله‏اى آن را اتّخاذ كرده‏اند، به علاوه از اين حصر معنى برمى‏آيد كه كسانى كه مورد مكر و نيرنگ واقع مى‏شوند عادتا از آن نجات مى‏يابند و نيرنگباز خود گرفتار مى‏شود كه گفته‏اند «هر كس براى برادرش چاهى بكند خود در آن مى‏افتد».

چگونه مى‏توان اين حقيقت را كشف كرد؟

پروردگار ما مى‏گويد: به تاريخ بنگريد، چه تاريخ از سنّتهاى غير قابل تبديل و تغيير ناپذير خدا حكايت مى‏كند، و پروردگار مى‏پرسد:

آيا اينان نيز منتظر سرانجامى چون عاقبت آنانند؟

«فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ- آيا جز سنتى كه بر گذشتگان رفته است منتظر چيزى ديگر هستند؟»

همان گونه كه آنان به سبب دستاورد خود هلاك شدند و همان سان كه نيرنگشان آنها را در برگرفت.

«فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا- در سنّت خدا هيچ تبديلى نمى‏يابى.»

با گذشت قرنها و عصرها، در گذشته و حال، اين سنّت همان سنّت است كه بود و هرگز تبديل و تغيير نمى‏يابد كه كسى بتواند آن را از خود دور راند و متوجّه
ديگرى كند.

«وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا- و هرگز در سنّت خدا تغييرى نمى‏يابى.»