بيان اهل نظر و اهل تحقيق در اينكه حق تعالى انيت محض است - انه الحق نسخه متنی

خواه اين وجود حاصل بالفعل وجود ثابت باشد يا نباشد . مثلا صورت به اين معنى حق است كه وجود حاصل با فعل 1 بند 85 ص 271 ط 1 چاپ سنگى .

است ولى هيولى اولى كه او را قوه وجود است حق به اين معنى نيست . د وجود حاصل بالفعل ثابت در مقابل وجودى كه ثابت نيست خواه اين وجود بالفعل ثابت دائمى باشد و خواه نباشد . ه موجود بالفعل ثابت دائمى در مقابل آنى كه وجود او دائمى نيست خواه اين وجود ثابت دائمى دوام او از قبل خود او باشد و يا از غير او . و وجود بالفعل ثابت دائمى كه دوام وجودش از قبل خود اوست و وجود هر موجود و ثبات و دوام او به اوست . قول لا اله الا الله حق است كه مطابق با مخبر عنه است و اعتقاد به آن حق است كه مطابق با واقع است . و اول تعالى حق است كه موجود بالفعل ثابت دائمى است و دوام وجودش به خود اوست و وجود هر موجود و ثبات و دوام آن به اوست . ز موجودى كه بطلان در او راه ندارد كه واجب بالذات و واجب بالغير دائمى را شامل است چنانكه بيان كرده ايم بنابراين با بعضى از معانى گذشته متحد است . ح موجودى كه عين وجود و صرف وجود است و چيزى جز وجود از امور عدم و عدمى مثل حد و ماهيت در او راه ندارد و از او اعتبار و انتزاع نمى شود به اين معنى حق اول تعالى حق مطلق است و ماسواى او از جهت وجود او حق اند و حق مطلق نيستند زيرا در آنها جز وجود كه نفاد و حد و ماهيت است با اختلاف مراتبشان اعتبار مى شود و از اين معنى تعبير مى كنند به اينكه حق تعالى بسيط الحقيقه است و بسيط الحقيقة كل الاشياء است مرحوم حاجى فرمايد :

ط و ذلك بأن الله هو الحق و ان ما يدعون من دونه الباطل . اهل تحتقيق و اهل نظر اتفاق دارند كه ما سوى الله باطل اند والله تعالى حق محض و مطلق است و فريقين به اين كريمه تبرك جسته اند و به قول لبيد تمسك ولى تفاوت رأيين بقدر فرق موضوعين و نظر در ما سوى الله است . فارابى در مدينه فاضله حق را مساوق وجود گفته است اين سخن به منظر افق اعلاى اهل تحقيق تمام است كه حق و وجود مساوق هم اند جز اينكه معنى و مراد از حق بايد محقق شود كه فارابى از حق طرف سلسله ممكنات كه ما سوى اند چه اراده كرده است .

بيان اهل نظر و اهل تحقيق در اينكه حق تعالى انيت محض است

در جوامع روائى ما از لسان صدق و سائط فيض الهى نفى ماهيت از حق تعالى شده است گاهى به لفظ ماهيت و گاهى به لفظ مائيت و هر دو به يك معنى مشتق از ما هو هستند و در كتب قدماء بسيار تعبير به مائيت شده است . در دعاى يمانى امام الموحدين على اميرالمؤمنين عليه السلام چنانكه سيد بن طاوس به اسنادش در مهج الدعوات روايت كرده است ( 1 ) امام فرمود : ([ بسم الله الرحمن الرحيم اللهم انت الملك الحق الذى لا اله الا انت الى قوله : ولم تعلم لك مائية فتكون للاشياء المختلفة مجانسا ]) . در باب نفى جسم و صورت و تشبيه دوم بحار از روضة الواعظين نقل كرده است كه : روى عن اميرالمؤمنين عليه السلام([ انه قال له رجل اين المعبود]) ؟ فقال عليه السلام : لا يقال له اين لانه اين الاينية و لا يقال له كيف لانه كيف الكيفية