طرق اقتناى معارف - انه الحق نسخه متنی

ذات او و اقتدار و استيلاى وى بيشتر مى شود و آمادگى براى انتقالات بيشتر و قويتر و شديدتر و سير علمى بهتر پيدا مى كند . 1 ج 1 ص 307 و 311 ط 1 رحلى .

تا كم كم مفاتيح حقايق را به دست مى آورد . و چون استعدادش تام باشد و واجب تعالى هم كه فياض على الاطلاق است به مرحله عقل مستفاد مى رسد و به عبارت ديگر عقل بسيط مى شود كه عقل بسيط علم بسيط است اعنى وجودى است كه از سعه نوريت و جامعيتش حايز همه انوار معارف حقه است و جميع اسماى الهى را به استثناى اسماى مستأثره واجد است پس چنين كسى خزانه علوم و مظهر تام و كامل علم آدم الاسماء كلها مى گردد و به مقام شامخ ولايت تكوينيه و خليفه اللهى مى رسد و در قوت عقل نظرى و عقل عملى به غايت قصوى نايل مى شود و به تعبير شريف شيخ رئيس قدس سره در آخر الهيات شفاء كاد ان يصير ربا انسانيا وكاد ان تحل عبادته بعدالله تعالى وهو سلطان العالم الارضى وخليفه الله فيه . اين سخنان براى كسانى كه از حضيض طبع و حس بدر نرفتند و از مرتبه و هم و مقام خيال قدم فراتر ننهادند افسانه مى نمايد ذلك مبلغهم من العلم و شيخ در اشارات چه نيكو گفته است : ان ما يشتمل عليه هذا الفن ضحكه للمغفل عبره للمحصل فمن سمعه فاشمأز عنه فليتهم نفسه لعلها لا تناسبه .

طرق اقتناى معارف

تحصيل معرفت صحيح در مرقومات و زبر فريقين به دو طريق بيان شده است يكى طريق برهان نظرى و ديگرى طريق عيان كشفى . اهل تحقيق در بسيارى از موارد تصريح به عدم كفايت نظرى كرده اند كه سبيل علوم معرفت طورى وراى طور عقل نظرى است و به نظم و نثر بر آن حرفها دارند كه ترك تعرض بدانها را اولى ديده ايم . محيى الدين عربى در فص آدمى فصوص الحكم گويد : و هذا لا يعرفه عقل بطريق نظر فكرى بل هذا الفن من الادراك لا يكون الا عن كشف الهى . قيصرى در شرح گويد : فان ادراكه يحتاج الى نور ربانى يرفع الحجب عن عين القلب ويحد بصره فيراه القلب بذلك النور بل يكشف جميع الحقائق الكونيه والالهيه واما العقل بطريق النظر الفكرى و ترتيب المقدمات والاشكال القياسيه فلا يمكن ان يعرف من هذه الحقائق شيئا لانها لا تفيد الا اثبات الامور الخارجه عنها اللازمه اياها لزوما غير بين . والاقوال الشارحه لابد وان تكون اجزاؤها معلومه قبلها ان كان المحدود مركبا والكلام فيها كالكلام فى الاول وان كان بسيطا لا جزء له فى العقل ولا فى الخارج فلا يمكن تعريفه الا باللوازم البينه فالحقائق على حالها مجهوله فمتى توجه العقل النظرى الى معرفتها من غير تطهير المحل من الريون الحاجبه اياها عن ادراكها كما هى يقع فى تيه الحيره وبيداء الظلمه ويخبط خبطه عشواء واكثر من اخذت الفطانه بيده وادراك المعقولات من وراء الحجاب لغايه الذكاء وقوه الفطنه من الحكماء زعم انه ادركها على ماهى عليه ولما تنبه فى آخر امره اعترف بالعجز والقصور .