انه الحق نسخه متنی

رحلى .

بحت و انيت محض يعنى وجود مجرد صرف و غير متناهى و منزه از ماهيت مى دانند به ادله اى كه در كتب فن آورده اند و از آن مرتبه تعبير به احديت ذات مى كنند اما بر مشرب رحيق اهل تحقيق وجود عين موجود است و تمايز موجودات به اضافات و نسب اسمائى است و بر همه وجودات حقائق صادق است كه اعيان حقايق عين هويت و وجود آنها است چنانكه بر مبناى اهل نظر بر ماهيات نيز صادق است چون صدق عارض بر معروضاتش .

ثمره بحث اينكه انيت محض بودن حق تعالى در كتب اهل نظر بابى خاص دارد و در صحف اهل تحقيق بدين عنوان معنون نيست هر چند در اثناى مسائل و مطاوى مباحث بدان تفوه شده است ولى تفاوت در ميان بسيار است زيرا نظر اهل نظر در تنزيه قاصر به مرتبه اى از وجود است و تنزيه او عين تشبيه است مثلا گويند : واجب الوجود عقل محض لانه ذات مفارقة للماده و كذلك هو معقول محض لأن المانع للشى ء ان يكون معقولا هو ان يكون فى الماده و علائقها فالبرى عن الماده والعلائق هو معقول لذاته فذاته عقل و عاقل و معقول . ( 1 ) ولى بنابر حقيقت توحيد بر عرف تحقيق جمع بين تفرقه و جمع و تنزيه از تنزيه و تشبيه است كما هو المروى عن مولانا و امامنا صادق آل محمد صلوات الله عليهم : ان الجمع بلا تفرقة زندقة و التفرقة بدون الجمع تعطيل و الجمع بينهما توحيد . 1 الهيات شفاء ط 1 ص 233 و مدينه فاضله فارابى ص 10 ط مصر .

اين توحيد خاص الخاص است كه مشرب محققين اهل عرفان است . اين توحيد علاوه بر يكى گفتن و يكى دانستن يكى ديدن است كه لم اعبد ربا لم اره و در بحث عملى اين مقاله فناى در توحيد گفته آيد . در اول فص نوحى فصوص الحكم بر مشرب اهل تحقيق گويد : اعلم ان التنزيه عند اهل الحقائق فى الجناب الالهى عين التحديد و التقييد و المنزه اما جاهل و اما صاحب سوء ادب . و در فص اسماعيلى به حديث شريف مذكور نظر دارد كه گفته است :