انه الحق نسخه متنی

اين همه آيات و احاديث و مخصوصا كلام اميرالمؤمنين عليه السلام را مى بينند كه صريح در وحدت وجود است و خودشان مى گويند وجود حق نامحدود است آنگاه قائل به وحدت وجود نمى شوند و اگر وحدت وجود صحيح نباشد بايد حق تعالى محدود باشد تعالى عن ذلك علوا كبيرا . به تقرير ديگر همين مطلب را بيان نمائيم ان شاء الله : در يك مملكتى يا شهرى كه مركب است از عقائد و مذاهب مختلفه كه بر حسب شرع جائز است با يكديگر زندگانى كنند مثلا در كردستان و بعضى قراء خراسان كه هم شيعه يافت مى شود هم سنى يا در خوزستان و فارس كه هم عرب هست هم عجم و در بعضى بلاد آذربايجان كه هم ارمنى هست هم مسلمان وقتى بخواهند حاكمى بفرستند حاكم متعصبى را كه اختيار يك مذهب از مذاهب طرفين را نموده باشد نمى فرستند زيرا كه اگر يك سنى متعصب در شهرى كه يك قسمت عمده آن سنى و ما بقى شيعه هستند بيايد مخصوصا در قديم كه ولات صاحب اختيار مطلق بودند البته براى شيعه هاى آن ولايت اسباب زحمت بود و رأى او با رأى سنى ها موافق بوده شيعه ها را از شهر بيرون مى كردند و كم كم آنجا را منحصر به سنى ها مى نمودند و بالعكس . پس اگر بخواهيم به هيچيك از اين دو مذهب اجحافى نشود و هر دو به آزادى در شهر زندگى كنند يك حاكمى بايد انتخاب شود كه بى طرف باشد و عصبيت نداشته باشد . و بايد دانست كه مذهب شيعه بر بى طرفى است نسبت به سنى ها چون ما آنها را مسلمان و محترم و مال آنها را محترم و خون آنها را حرام مى دانيم و برادر مى خوانيم هر چند آنها با ما اينگونه عقيده نداشته باشند . و همچنين در خوزستان حاكمى بايد فرستاد كه اخلاقش طورى معتدل بوده كه با عرب و عجم هر دو بسازد اگر تعصب عربى داشته باشد قهرا بر عجم آنجا بد مى گذرد و اگر تعصب عجمى داشته باشد بر عرب بد مى گذرد . همينطور واجب الوجود اگر حدود و خواصى داشته باشد بر ضد بعضى از ممكنات يا بر ضد تمام ممكنات البته آنهايى كه صفات و خواص ضدى دارند بزودى معدوم و بر طرف شده از بين مى روند بلكه بايد گفت هر يك از ممكنات حدى است از خواص نامحدود او و مرتبه ايست از تجليات او و به اين جهت است كه عرفا مى گويند هر يك از ممكنات مظهر يك اسم از اسماى حقند هر چند گفتن و شنيدن اين سخن دشوار است ولى حقيقت است كه شيطان هم مظهر اسم يا مضل است و به هر حال در هر مخلوقى يك نشانه و صفتى كه نمونه ضعيف بسيار ضعيفى از اسامى و صفات حق است موجود است علم عالم نشانه از علم حق است بسيار ضعيف فلان شخص كريم مظهر اسم يا كريم است اگر چه نسبت اينها به او نسبت كرم شب تاب و آفتاب است و بلكه از اين هم ضعيف تر . و حكما گفته اند : بسيط الحقيقه كل الاشياء معنايش همين است اگر يك موجودى باشد كه داراى يك اسم يا صفت حق نباشد آن موجود هرگز ثبات و دوام ندارد بلكه از وجود او عدم او لازم آيد . و