كسي كه نماز واجب خود را در وقت نخوانده - به خاطر خواب ماندن يا مستي يا بيهوشي يا...- و يا در وقت خوانده، ولي بعد فهميده كه نمازش باطل بوده و يا در وقت به خاطر نداشتن وضو يا غسل يا تيمم نمازش را بدون آنها (فاقدالطهورين) خوانده، بايد بعد از گذشتن وقت آن، نماز يا نمازها را قضا نمايد.
1 - كساني كه قضاي نماز بر آنها لازم نيست:
1 - بچه وقتي كه بالغ شود؛.2 - ديوانه وقتي كه عاقل گردد؛.3 - انسان بيهوش، وقتي كه به هوش آيد؛.4 - كافر وقتي كه مسلمان شود؛.5 - زن حائض و نفساء، در صورتي كه بعد از وقت پاك شود.البته تمام اينها در صورتي است كه در خارج وقت اين حالت بر ايشان پيش آيد و يا اگر در داخل وقت هم هست، آن قدر وقت كم باشد كه به مقدار خواندن حتي يك ركعت نماز هم وقت نداشته باشد و اما شخص بيهوش شده، شرط ديگري هم دارد و آن اينكه بيهوشي به دست خود و به اختيار خودش صورت نگرفته باشد والا بايد بنا بر احتياط واجب قضاي نمازهايش را به جا آورد.عروة الوثقى، صلاة القضاء، مسأله 1 -3 .
2 - كسي كه نمي داند چند نماز قضا دارد
كسي كه چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمي داند، مثلاً نمي داند چهارتا بوده يا پنج تا، چنانچه مقدار كمتر را بخواند كافي است و همچنين اگر شماره آنها را مي دانسته ولي آن را فراموش كرده، اگر مقدار كمتر را بخواند، كفايت مي كند؛ ولي بنابر احتياط مستحب، آن قدر بخواند كه علم پيدا كند كه نماز او از اين بيشتر نبوده است و همچنين اگر انسان احتمال دهد نماز قضايي دارد يا نمازقضايي را كه خوانده صحيح نبوده است، مستحب است احتياطاً قضاي آنها را به جا آورد.عروة الوثقى، صلاة القضاء، مسأله 2630، توضيح المسائل، مسأله 1374،1383 .
3 - آيا خواندن نماز قضا، واجب فوري است
كسي كه نماز قضا دارد، بايد در خواندن آن كوتاهي نكند، ولي واجب نيست كه فوراً آن را به جا آورد؛ البته تا حدّي كه منجر به مسامحه و سهل انگاري و سبك شمردن دستورات دين نگردد و كسي كه نماز قضا دارد، مي تواند نماز مستحبي بخواند و حتي اگر نماز قضا از همين روز دارد، مي تواند قبل از خواندن نمازي كه قضا شده، نماز ادايي را بخواند و لازم نيست نماز قضا را جلو بيندازد - ولو بعضي از فقها در همين قسم اخير احتياط واجب دارند كه اول نماز قضا را بخواند - ولي احتياط مستحب آن است كه اول نماز قضا را بخواند، خصوصاً اگر نماز قضا از همان روز باشد.عروة الوثقى، صلاة القضاء، مسأله 27 - 29، 31، تحرير الوسيله، ج 1، ص 227،13 .
4 - آيا كس ديگري مي تواند نماز قضاي انسان را بخواند
تا انسان زنده است، ديگري نمي تواند نمازهاي قضاي او را بخواند، هر چند خود شخص از خواندن نمازهاي قضايش عاجز باشد و اما بعد از مردنش مي شود.عروة الوثقى، صلاة القضاء، مسأله 32، توضيح المسائل،1387 .
5 - كيفيت خواندن نمازهاي قضا (ترتيب، شكسته يا تمام جماعت)
در نمازهايي كه ترتيب در اداي آنها شرعاً معتبر است، مانند: ظهر و عصر و مغرب و عشا در يك روز، در قضاي آنها هم بايد ترتيب رعايت شود و در بقيه بهتر است به ترتيب خوانده شود و اما در باره شكسته و يا تمام خواندن بايد گفت: نماز را همان طور كه فوت شده، بايد قضا نمود، يعني اگر شكسته فوت شده، بايد شكسته، و اگر تمام فوت شده، بايد به صورت تمام، قضا نمايد و در جاهايي كه وظيفه او جمع كردن بين شكسته و تمام بوده و نمازش فوت شده، بايد، هم شكسته و هم تمام، قضا نمايد و نماز قضا را با جماعت هم مي شود خواند، چه نماز امام جماعت قضا باشد يا ادا و لازم نيست هر دو يك نماز را بخوانند؛ مثلا اگر نماز قضاي صبح را با نماز ظهر و عصر امام بخواند، اشكال ندارد.عروة الوثقى، صلاة القضاء، مسأله 12، 16، تحرير الوسيله، ج 1، ص 225، مسأله 8، توضيح المسائل،1388 .
6 - در چه زماني مي توان نماز قضا را به جا آورد
نمازهاي قضا را مي شود در تمام اوقات شبانه روز خواند، چه در سفر و چه در حضر، و اگر بخواهد در سفر، نمازهاي فوت شده در غير حال سفررا بخواند، بايد آنها را تمام بخواند و اگر در حضر (غير مسافرت) بخواهد نمازهاي فوت شده در مسافرت را قضا نمايد بايد شكسته قضا نمايد.عروة الوثقى، صلاة القضاء،10 .
كساني كه با حالت عذر نماز مي خوانند، مثل كسي كه بايد در حال نشسته نماز بخواند، بنابر احتياط واجب بايد خواندن نمازهاي قضاي خود را تا وقتي كه عذر او برطرف نشده به تأخير بيندازند، مگر كسي كه عذرش تا آخر عمر ادامه پيدا كند، يا از زود مردن خود بترسد - به خاطر ظاهر شدن نشانه هاي مرگ - و يا به خاطر اينكه چون نمي توانسته وضو بگيرد يا غسل كند، به جاي وضو و غسل تيمم كرده، كه در اين صورت مي تواند بخواند، ولي در اين صورت اخير بهتر است به جا آوردن نماز قضا را به تأخير بيندازد.عروة الوثقى، صلاة القضاء، مسأله 34، تحريرالوسيله، ج 1، ص 226، مسأله 12، توضيح المسائل،716 .
لطفا منتظر باشید ...
