مقدمات ركني و غير ركني (توجهي و غير توجهى) - احکام نماز، وقت شناسی، قبله شناسی، پوشش نسخه متنی

مقدمات ركني و غير ركني (توجهي و غير توجهى)

از اين شش مقدمه اي كه براي نماز ذكر شد، بعضي مقدمات ركني و بعضي غير ركني هستند و اما مقدمات ركني آن مقدماتي هستند كه چه شخص بداند يا نداند (توجه داشته باشد يا نه) بايستي آنها را دارا باشد و آنها عبارتند از:.

الف - طهارت داشتن (وضو، غسل و تيمم) كه چه عمداً و چه سهواً بدون وضو نماز خوانده باشد، نماز باطل است.

ب - داخل شدن وقت، كه چه عمداً و چه سهواً قبل از وقت نماز بخواند، نمازش باطل است.

عروة الوثقى، فى الخلل الواقع فى الصلوة،6 .

ج - غصبي نبودن مكان نمازگزار، درصورتي كه خودش غصب كرده باشد، كه چه عمداً در آنجا نماز بخواند و چه سهواً و از روي فراموشى، نمازش باطل است.

عروة الوثقى، مكان المصلي و تحريرالوسيله، ج 1، ص

147 .

د - رو به قبله بودن، كه اگر نمازش را طوري بخواند كه به طرف راست يا چپ قبله ياپشت به قبله باشد و در وسعت وقت بفهمد، چه در وسط نماز بفهمد، چه بعد از نماز، بايستي نمازش را دوباره بخواند (البته اگر در وسط نماز باشد آن را رها كرده و دوباره مي خواند) و اما اگر در تنگي وقت باشد، به طرف قبله برمي گردد و اگر بعد از وقت فهميده، بنابراحتياط مستحب قضا مي نمايد.

عروة الوثقى، في الخلل الواقع في الصلاة،3 .

و اما مقدمات غيرركني آنهايي هستند كه اگر سهواً ترك شده باشند، نماز صحيح است و آنها عبارتند از:.

الف - پوشش و رعايت تمام شرايط آن، كه اگر سهواً ترك شده باشد نماز صحيح است (2).

عروة الوثقى، في الخلل الواقع فى الصلوة،8 .

ب - اگر در شرايط مكان نمازگزار سهواً تخلف شود، نماز صحيح است، مگر در صورت غصب، كه اگر خودش غصب كرده باشد، نماز باطل است.

عروة الوثقى، في الخلل الواقع في الصلاة،

9 . تحريرالوسيله، ج 1، ص 147،1 .

ج - ازاله نجاست از بدن، كه اگر سهواً ندانسته با بدن نجس نماز خوانده، نمازش صحيح است، به خلاف جايي كه مي دانسته و فراموش كرده، كه در اين صورت باطل است.

توضيح المسائل،802 .

1 .
لَيْسَ عَلَي الأعْمي حَرَج ولا علي الأَعْرَجِ حَرَج وَلا علي الْمَريضِ حَرَج وَلا علَي اَنْفُسِكُمْ اَنْ تَأْكُلُوا مِنْ بُيُوتِكُمْ اَوْ بُيُوتِ ابائِكُمْ اَوْ بُيُوتِ اُمهاتِكُمْ اَوْ بُيُوتِ اِخْوانِكُمْ اَوْ بُيُوتِ اَعْمامِكُمْ اَوْ بُيُوتِ عمّاتِكُمْ اَوْ بُيُوتِ اَخْوالِكُمْ اَوْ بُيُوتِ خالاتِكُمْ اَوْ ما مَلَكْتُمْ مَفاتِحَهُ اَوْ صَديقكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحُ اَنْ تَأْكُلوا جميعاً اَوْ اَشتاتاً...

درباره معني (لَيْس علي الأعمي حرج ولا...) چند احتمال در تفسير مجمع البيان ذكر شده است:.

الف) يعني در هم غذا شدن شما با افراد كور و لنگ و مريض، حرجي نيست؛ زيرا مردم از هم غذا شدن با آنها ناراحت بودند و مي گفتند: شخص لنگ چون نمي تواند درست بنشيند، شايد نتواند مانند ما غذا بخورد و يا شخص مريض ممكن است اشتهاي خوبي نداشته باشد و...

ب) مسلمانان وقتي كه به جنگ مي رفتند، كليد منزل خود را به بعضي از اينها داده و مي گفتند در استفاده مجازيد، ولي اينها مي گفتند: چون خودشان نيستند، درست نيست، خداوند اين حرج را از آنها برداشت.

ج) بر شخص كور ولنگ و مريض حرجي نيست از اينكه نتوانسته اند به جبهه بروند و با اين معنا جمله (ولا علي انفسكم) جمله مستأنفه و ابتداي كلام مي شود.

جمله (من بيوتكم) يعني از خانه هاي زنها يا فرزندانتان، كه خانه فرزند را در اين آيه به خانه خود انسان نسبت داده، چون از پيامبر اكرم - صلّي اللّه عليه وآله وسلّم - نقل شده كه فرموده اند: (اَنْتَ وَمالُكَ لاِبيكَ) يعني تو و آنچه داري از آن پدرت هستى.

درباره جمله (اَنْ تأكلوا جميعاً او اشتاتاً) احتمالاتي داده شده كه يكي از آنها اين است كه عادت بعضي اين بود كه تنها غذا نمي خوردند و تا كسي نمي يافتند كه با آنها عذا بخورد، لب به غذا نمي زدند، خداوند متعال اين سختي را از آنها برداشته و مي فرمايد: اگر تنها غذا بخوريد گناه نيست.

(تفسير مجمع البيان، ج 4، ص 155).

2 . آدرس شرايط پوشش:.

1) طلاباف نبودن. ر.ك: عروه، لباس مصلي 22 .

2) ابريشم خالص نبودن. ر.ك: عروه، لباس مصلي 32 .

3) غصبي نبودن مگر اينكه خودش غصب كرده باشد.ر.ك: تحريرالوسيله، ج 1، ص 143 .

4) از اجزاي مردار. ر.ك: عروه، لباس مصلى،12 .

5) از اجزاي حيوان حرام گوشت. ر.ك:عروه، لباس مصلى،19 .

6) پاك بودن، كه اگر نمي دانسته نجس است و نماز خوانده صحيح است. رك: توضيح المسائل،802 .