نيّت چيست - احکام نماز، وقت شناسی، قبله شناسی، پوشش نسخه متنی

نيّت چيست

نيّت، در تمام اعمالي كه نياز به نيّت دارد، توجه به دو چيز است:.

1 - توجه به اينكه چه مي كند؛.

2 - توجه به اينكه براي كه انجام مي دهد.

به طوري كه اگر كسي از او سؤال كرد كه چه مي كني و براي كه انجام مي دهي متحير نمانده و بتواند جواب دهد، بنابراين در نيّت، تلفظ كردن و به زبان گفتن و يا در قلب خطور دادن آن لازم نيست و اما راجع به اخلاص (براي چه كسي انجام مي دهد) بايد اعمال را فقط براي انجام فرمان خداوند متعال و تقرب به او انجام داد، نه براي (ريا) و خوشايند ديگران و الاّ باطل است؛ چه ريا در اصل عمل باشد، مثل اينكه از ترس پدر يا بخاطر اينكه نگويند نماز نمي خواند نماز بخواند، و چه ريا در كيفيت عمل باشد؛ مثل اينكه نماز را در اول وقت يا در مسجد يا در صف جلو يا پشت سر آقاي فلان و يا با تحت الحنك و عبا و يا با خشوع و گريه و... بخواند و چه ريا در اجزاي نماز باشد و لو اجزاي مستحبي - مثالهايي كه زده شده براي نماز بود و مي شود براي وضو هم مشابه اينها را در نظر گرفت - اما اگر هدفش از عمل و محرك او تقرب به پروردگار متعال است، ولي در ضمن مي خواهد به ديگري هم تعليم بدهد اشكالي ندارد و همچنين ريا بعد از عمل موجب بطلان عمل نمي شود - ولو ممكن است از ثواب عمل كم نمايد - و اما درباره اخلاص و مراحل آن به كتاب (اسرارالصلوة) حضرت امام و ديگران مراجعه شود.عروة الوثقى، في شرائط الوضوء، مسأله 12، 13 و

29 .

يادآوري.
وضو گرفتن زن در جايي كه نامحرم او را مي بيند، باطل نيست، اگر چه معصيت كرده است.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء،30 .

شرط دهم.
در وضو موالات داشته باشد، يعني كارهاي وضو را پشت سر هم انجام دهد.

معيار موالات داشتن يكي از دو چيز است:.

1 - اعضاي قبلي هنوز خشك نشده باشند؛ البته مراد اعضايي نيست كه داراي مو هستند؛ مانند ريش، زيرا آنها چون خيلي ديرتر خشك مي شوند معيار نيستند.

2 - پشت سر هم بودن عرفى.

كه هر كدام از اين دو باشد كافي است.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء،

27 . تحريرالوسيله، ج 1، ص 28، مسأله 15،17 .

شرط يازدهم.
شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها را در حال اختيار، خود انسان انجام دهد.

آنچه در اين فرض وضو را باطل مي كند اين است كه در اصل شستن، يعني رساندن آب به صورت يا دستها يا مسحها، اگر كسي ديگري را كمك كند، وضو باطل است؛ اما اگر در كمكهاي ديگر كه قبل از شستن و مسح كردن است، اگر كسي وضو گيرنده را كمك كند، وضو باطل نيست و اما كمكهاي قبلي را آقايان سه دسته كرده اند:.

1 - كمكهاي دور، مانند آب آوردن براي وضو گيرنده و يا گرم كردن براي وضوي او، كه مسلماً هيچ اشكالي ندارد.

2 - كمكهاي نزديك تر مانند آب ريختن در كف دست كسي كه خود او آب را به صورت و دستهايش بريزد كه در اين صورت ولو كراهت دارد؛ يعني ثواب وضو را كم مي كند ولي باز هم وضو باطل نيست.

3 - كمكهاي خيلي نزديك مثل اينكه كسي آب را به صورت يا دستهاي كسي بريزد، ولي خود او نيّت وضو كرده و آب را به تمام عضو وضو برساند، كه در اين صورت هم مي فرمايند وضوي او صحيح است.

پس، وضو در جايي باطل است كه در حال اختيار ديگري صورت يا دستهاي او را شسته و يا سر و پاهاي او را به وسيله دستهاي خود يا دستهاي وضو گيرنده مسح نمايد و اما در حال اضطرار كه خود نمي تواند صورت يا دستهاي خود را شسته و يا مسح سر و يا پاها را بكشد، بايد نايب بگيرد و لو به مزد دادن باشد - در حد توان و قدرت - البته بايد توجه داشت كه هر مقدار از كارهاي وضو را كه خودش مي تواند انجام دهد، نبايستي نايب انجام دهد و اگر نشود با دستهاي خودش مسحش داد بايستي بنابر احتياط واجب تيمم هم بنمايد.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء، (التاسع) و تحرير الوسيله، ج 1، ص 27 وتوضيح المسائل،

285 .

287 .

شرط سيزدهم.
در اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب نباشد.

اگر در اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب باشد، وضو باطل است و قبل از وضو اگر احتمال مي دهد در اعضايش مانعي باشد بايد آن قدر وارسي كند كه اطمينان پيدا كند كه چيزي نيست، البته در صورتي كه احتمال او در نظر مردم به جا باشد؛ مثل اينكه بعد از گل كاري يا رنگ كاري يا خمير كردن شك كند چيزي از آنها به دستش چسبيده يا نه و همچنين اگر چيزي به اعضاي وضو چسبيده، ولي نمي داند آيا اين مانع است يا نه، بايستي برطرف نمايد.

توضيح المسائل، مسأله 239، 290،293 .

يادآوري.

1 - اگر پيش از وضو بداند كه در بعضي از اعضاي وضويش مانعي از رسيدن آب هست - مانند انگشتر - و بعد از وضو شك كند كه آيا در موقع وضو آب را به آنجا رسانده يا نه، سه صورت دارد:.

الف) يا مي داند كه در حال وضو گرفتن متوجه آن مانع نبوده، كه در اين صورت بايد دوباره وضو بگيرد؛.

ب) و يا مي داند ملتفت بوده؛.

ج) و يا شك دارد، كه در اين دو صورت وضويش صحيح است.

توضيح المسائل،295 .

2 - اگر بعد از وضو چيزي كه مانع از رسيدن آب است در اعضاي وضو ببيند و نداند كه موقع وضو بوده يا بعد پيدا شده، در اينجا هم سه صورت دارد:.

الف) اگر مي داند در حال وضو توجه نداشته كه مانعي نباشد، وضو باطل است؛.

ب) و اگر مي داند ملتفت بوده،.

ج) يا شك دارد ملتفت بوده يا نه،.

در دو صورت فوق وضو صحيح است.

تحرير الوسيله، ج 1، ص 27، مسأله 12، توضيح المسائل،297 .

شرايط واقعي و شرايط توجهي.

از اين سيزده شرطي كه براي وضو گفته شده، بعضي از آنها شرايط (واقعى) و بعضي شرايط (توجهى) هستند و اما شرايط واقعي آن شرايطي است كه حتماً بايستي وضو آنها را داشته باشد كه وضو گيرنده چه عمداً و چه از روي جهل يا فراموشي آنها را به جا نياورد، وضو باطل است و اما شرايط توجهي آنهايي هستند كه وضو گيرنده اگر از روي جهل يا فراموشي به جا نياورد، اشكال ندارد.

شرايط واقعي.

1 - پاك بودن آب وضو (شرط اول)؛.

توضيح المسائل،265 .

2 - مضاف نبودن آب وضو (شرط دوم)؛.

توضيح المسائل،265 .

3 - پاك بودن اعضاي وضو هنگام شستن و مسح كردن (شرط ششم)؛.

توضيح المسائل، مسأله 278، عروة الوثقى، في شرائط الوضوء،52 .

4 - نيّت و خلوص در نيّت داشتن (شرط هشتم)؛.

عروة الوثقى، شرط سيزدهم، تحريرالوسيله ج 1، ص 29،18 .

5 - ترتيب (شرط نهم)؛.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء، الشرط العاشر.

6 - موالات (شرط دهم)؛.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء، الشرط الحادى عشر.

7 - استعمال آب برايش مانعي نداشته باشد (شرط دوازدهم)؛ اگر نداند كه آب براي او ضرر دارد و وضو بگيرد و بعد بفهمد ضرر داشته، احتياط واجب آن است كه تيمم كند و با آن وضو نماز نخواند و اگر با آن وضو نماز به جا آورده، دوباره آن را انجام دهد و اما كسي كه مي داند آب برايش ضرر ندارد، چنانچه غسل كند يا وضو بگيرد و بعد بفهمد كه آب براي او ضرر داشته، وضو و غسل او صحيح است.

توضيح المسائل،288 .

8 - در اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب نباشد (شرط سيزدهم).

توضيح المسائل،297 .

شرايط توجهي.

1 - غصبي نبودن آب وضو و مكان وضو، كه ولو خودش غصب كرده و فراموش كرده باشد، صحيح است. و حضرت امام درباره جهل در غصبي بودن مي فرمايد: چه جهل، جهل به حكم باشد - كه نمي دانسته وضو با آب غصبي حرام است - يا جهل به موضوع باشد، بدين معنا كه حكم را مي دانسته، ولي نمي دانسته اين آب غصبي است و جاهل هم چه قاصر باشد چه مقصر، (شرط سوم)؛.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء؛

4 . توضيح المسائل،272 .

2 - غصبي نبودن ظرف آب وضو (شرط چهارم)؛.

عروة الوثقى، في شرائط الوضوء،20 .

3 - از طلا و نقره نبودن ظرف آب (شرط پنجم)؛.

4 - كافي بودن وقت براي وضو و نماز كه حتي حضرت امام مي فرمايند: كسي كه بايد در تنگي وقت تيمم كند، اگر به جاي تيمم، وضو بگيرد، صحيح است، چه براي آن نماز وضو بگيرد يا براي كار ديگر (شرط هفتم).

توضيح المسائل،281 .