لطفا منتظر باشید ...
دستور وضوي ارتماسي
وضوي ارتماسي هم مانند وضوي ترتيبي چهار چيز واجب دارد منتها فرقش با وضوي ترتيبي در صورت و دستهاست كه در وضوي ترتيبي صورت و دستها به نيّت وضو شسته مي شد، ولي در وضوي ارتماسي صورت و دستها بايستي از بالا به پايين به نيّت وضو در آب فرو برده شده و يا به نيّت وضو از بالا به پايين از آب بيرون آورده شود.توضيح المسائل،261 .مشكلي در وضوىِ ارتماسي و راه حل آن.
در وضوي ارتماسي بعضي از آقايان قائلند كه حتماً بايستي در هنگام فرو بردن اعضا در آب نيّت وضو شود، چون اگر فقط در هنگام بيرون آوردن نيّت شود، اين صدق شستن نمي كند؛ چون شستن چيزي است كه بايد ايجاد شود و اين با فرو بردن اعضا قبلاً در آب ايجاد شده و فرض هم اين است كه در وقت فرو بردن در آب اين شخص نيّت وضو نداشته و در وقت بيرون آوردن چون ابقاي همان ايجاد قبلي است، لذا صدق شستن نمي كند، لذا مي فرمايند: بايستي حتماً در هنگام فرو بردن اعضا در آب نيّت وضوي ارتماسي بشود و چون با فرو بردن در آب و فراگرفتن آب تمام عضو را، شستن تمام مي شود، هنگام بيرون آوردن آبهايي كه به دست مي رسد آب خارج محسوب مي شود. اين دسته از آقايان براي مسحها مي فرمايند بايستي تمام دست چپ يا بعضي از آن را حتماً وضوي ترتيبي داد تا مسحها با آب خارج تحقّق پيدا نكند، اما حضرت امام(ره) مي فرمايند: هم در هنگام فرو بردن اعضا در آب مي شود نيّت وضو كرد و هم در هنگام بيرون آوردن، حالا طبق فرمايش ايشان اگر در هنگام بيرون آوردن نيّت وضو شود، براي مسحها اشكال پيش نمي آيد، اما اگر در هنگام فرو بردن نيّت وضو شود و بخواهيم مسحها هم با آب خارج صورت نگيرد راه حلّش اين است كه تمام دست چپ يا بعضي از آن را وضوي ترتيبي بدهيم - همان گونه كه آن دسته از آقايان فرموده بودند - و مرحوم آقاي حكيم در شرح عروة الوثقي (مستمسك) در شرح وضوي ارتماسي راه حل ديگري هم ارائه مي دهند كه در هنگام فرو بردن نيّت شستن اول و در هنگام بيرون آوردن نيّت شستن دوم داشته باشد؛ چون خواهيم گفت كه در وضو شستن اول واجب، و شستن دوم طبق فرمايش حضرت امام(ره) جايز، و طبق فتواي ديگران مستحب، و شستن سوم حرام است و اين فرمايش ايشان طبق مبناي حضرت امام(ره) هم كه هنگام بيرون آوردن هم جايز مي دانند تطبيق مي كند.عروة الوثقى، افعال وضو، مسأله 21؛ التنقيح ج 5، ص 119؛ مستمسك، ج 2، ص 357 .
مسائل مخصوص وضوي ارتماسي.
1 - اگر وضوي بعضي از اعضا را ارتماسي و بعضي را غير ارتماسي انجام دهد، اشكال ندارد و حتي يك عضو را هم مي تواند ترتيبي و ارتماسي وضو دهد؛ مثلاً، از آرنج تا بند دست را ارتماسي و بقيه را ترتيبي وضو دهد.توضيح المسائل،263 .
2 - در وضوي ارتماسي هم بايد صورت و دستها از بالا به پايين شسته شود؛ پس اگر وقتي كه صورت و دستها را در آب فرو مي برد، قصد وضو كند، بايد صورت را از طرف پيشاني و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برد و اگر موقع بيرون آوردن از آب قصد وضو كند، بايد صورت را از طرف پيشاني و دستها را از طرف آرنج بيرون آورد.توضيح المسائل،262 .
مسائل مشترك وضوي ترتيبي و ارتماسي.
1 - در وضو، شستن صورت و دستها براي بار اول واجب و براي بار دوّم جايز و در مرتبه سوم و بيشتر از آن حرام مي باشد و اگر با يك مشت آب تمام عضو شسته شود و به قصد وضو بريزد، يك مرتبه حساب مي شود چه قصد بكند يك مرتبه را يا قصد نكند.توضيح المسائل،248 .
توضيح.
الف) مراد از شستن چيست آيا مراد آب ريختن است يا دست كشيدن شستن يعني رساندن آب به تمام عضو وضو و مراد دست كشيدن و يا آب ريختن نيست و حتي دست كشيدن در وضو واجب نيست. بنابراين اگر با آفتابه يا وسيله ديگر از بالا به پايين روي دستها آب بريزد و يقين كند كه آب همه جاي دستش را گرفته است، دست كشيدن لازم نيست.ب) حضرت امام در اين مسأله فرموده اند: (اگر با يك مشت آب تمام عضو شسته شود و به قصد وضو بريزد يك مرتبه حساب مي شود چه يك مرتبه را قصد بكند يا قصد نكند).اما ديگران در همين مسأله فرموده اند: (اينكه كدام شستن اول يا دوم يا سوم است مربوط به قصد كسي است كه وضو مي گيرد؛ پس اگر به قصد شستن مرتبه اول مثلاً ده مرتبه آب به صورت بريزد، اشكال ندارد و همه آنها شستن اول حساب مي شود و اگر به قصد اينكه سه مرتبه بشويد سه مرتبه آب بريزد، مرتبه سوم آن حرام است).فرق اين دو مسأله چيست.
اين دو مسأله فرق بسيار دقيقي دارند و براي بهتر واضح شدن اين مسأله اين چنين مي گوييم كه ديگران در شستن در وضو دو تا قصد و نيّت را شرط مي دانند يكي اينكه اين آب را به نيّت وضو بريزد، نه براي چيز ديگر و ديگر اينكه اين آب را به نيّت شستن چندم مي ريزد، ولي حضرت امام همان نيّت اول را كافي دانسته و مي فرمايند: نيّت دوم خود به خود محقق مي شود و اين فرق اثر عملي هم دارد به اين صورت كه اگر كسي تصميم داشته باشد به نيّت شستن اول پنج مشت آب روي صورتش بريزد و با ريختن مشت سوم تمام صورتش را آب بگيرد، در اينجا به فتواي ديگران مي تواند دو مشت ديگر را هم به همان نيّت شستن اول بريزد، ولي به فرمايش حضرت امام شستن اول تمام شده و آن دو مشت خود به خود سراغ شستن دوم مي رود.ج) حضرت امام درباره شستن دوم فرموده اند: (مرتبه دوم جايز) ولي آقايان ديگر فرموده اند: (مرتبه دوم مستحب) است، فرق اين دو با هم چيست.در باره شستن دوم سه قول است: 1 - حرمت؛ 2 - استحباب؛ 3 - جواز؛ با اينكه تركش بهتر است و اينكه حضرت امام فرموده اند: جايز است يعني حرام نيست و اما چون دليل استحباب بر ايشان روشن نبوده، فتواي به استحباب نداده اند و ايشان مي فرمايند: بعيد نيست كه صورت و دستها يك مرتبه شسته شود بهتر باشد، بلكه حتي يك مرتبه آب ريخته شود و اينكه شستن دوم تشريع و جايز شمرده شده، به خاطر ضعف مردم بوده است.عروة الوثقى، مستحبات الوضوء (التاسع)، جواهر الكلام، ج 2، ص 266 .
د) اينكه فرموده اند: (مرتبه سوم حرام) است، آيا اين حرمت وضو را هم باطل مي كند.در بعضي از موارد موجب بطلان وضو مي شود، مثلاً:.- در صورتي كه به اين قصد سه بار بشويد كه دين گفته و حال آنكه دين چنين چيزي را نفرموده است كه در اين صورت تشريع و بدعت است كه هم حرام و هم موجب بطلان وضو مي گردد.- اينكه دست چپ را سه مرتبه بشويد كه چون آب دفعه سوم جزء آب وضو نيست، آن وقت براي مسح پاهايش اشكال پيدا مي شود كه با آب خارج مسح مي گردد.2 - فرق وضوي زن و مرد فقط در يك عمل استحبابي است، آن هم مربوط به همين شستن اول و دوم كه در مسأله قبل گفته شد به اين بيان كه بر مردها مستحب است در شستن دستها آب اول را از پشت دست ريخته و دستها را از روي آن بشويد ولي شستن دوم را از داخل دست شروع كنند و اما زنها به عكس مردها.عروة الوثقى، في مستحبات الوضوء.3 - در شستن صورت اگر پوست صورت از لاي مو پيدا باشد بايستي آب را به پوست برساند و اگر پيدا نباشد شستن مو كافي است و رساندن آب به زير آن لازم نيست و اما اگر شك كند كه پوست صورت از لاي مو پيداست يا نه، بنابر احتياط واجب بايد مو را شسته و آب را به پوست هم برساند.توضيح المسائل، مسأله 240،241 .
4 - شستن داخل بيني و مقداري از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمي شود، واجب نيست؛ ولي براي آنكه يقين كند از جاهايي كه بايد شسته شود، چيزي باقي نمانده، واجب است مقداري از آنها را هم بشويد و كسي كه نمي دانسته بايد اين مقدار را بشويد، اگر نداند در وضوهايي كه گرفته اين مقدار را شسته يا نه، نمازهايي كه خوانده صحيح است و اگر جايي را شك دارد كه جزء ظاهر بدن است كه بايد شسته شود يا جزء باطن است، بايستي بشويد.عروة الوثقى، احكام وضو، مسأله 23، توضيح المسائل،342 .
5 - كسي كه پيش از شستن صورت دستهاي خود را تا مچ شسته در موقع وضو بايد تا سرانگشتها را بشويد و اگر فقط تا مچ را بشويد، وضوي او باطل است.توضيح المسائل،247 .
6 - در هنگام وضو لازم نيست كه صورت و دستها قبل از وضو گرفتن خشك باشند، ولي بايد آبي كه براي وضو استفاده مي شود بر آن تري غلبه پيدا كند، بلكه اگر تر باشند، وضو صحيح است و اما جاي مسح سر بايستي خشك باشد، ولي رطوبت كم به حدي كه اگر كسي بعد از مسح ديد بگويد اين رطوبت از مسح است، اشكال ندارد.توضيح المسائل،256 .
7 - وضو گرفتن در هنگام باريدن باران اشكال ندارد، به شرطي كه آنچه روي صورت و دستهايش مي ريزد، نيّت كند كه آنها هم آب وضو باشد و در وقت مسحها مواظب باشد آن آب كف دستهايش را نگيرد - البته همان مقداري كه مي خواهد مسح كند - و جاي مسحش هم تر نشده باشد.8 - در مسح سر و روي پاها، بايد دست را روي آن بكشد و اگر دست را نگهدارد و سر يا پا را به آن بكشد، وضو باطل است؛ ولي اگر موقعي كه دست را مي كشد سر يا پا مختصري حركت كند اشكال ندارد.توضيح المسائل،255 .
9 - اگر براي مسح رطوبتي در كف دست نمانده باشد، نمي تواند دست را به آب خارج تر كند، بلكه بايد از اعضاي ديگر وضو رطوبت بگيرد و و با آن مسح نمايد و اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، مي تواند سر را با همان رطوبت مسح كند و براي مسح پاها از اعضاي ديگر وضو رطوبت بگيرد.توضيح المسائل، مسأله 257،258 .
تذكر: در حال اضطرار گرفتن آب از اعضاي ديگر و وضو براي مسحها مسلماً اشكال ندارد، مانند گرمي هوا و تب شديد و باد شديد؛ امّا در حال اختيار ولو بعضي اجازه نمي دهند، ولي حضرت امام مي فرمايند جايز است، منتها در هر دو صورت به شرطي كه آن آب از جايي باشد كه از حد اعضاي وضو خارج نباشد.عروة الوثقى، احكام وضو، مسأله.10 - كسي كه در كارهاي وضو و شرايط آن مثل پاك بودن آب و غصبي نبودن آن خيلي شك مي كند، بايد به شك خود اعتنا نكند، وظن در اينجا هم حكم شك را دارد.تحرير الوسيله، ج 1، ص 33، مسأله 1، توضيح المسائل،299 .
