قرائت سُوَر عزائم و سجده تلاوت - قرآن در آیینه احکام: احکام شرعی مربوط به قرآن مطابق با فتاوای مراجع تقلید نسخه متنی

قرائت سُوَر عزائم و سجده تلاوت

1-


درهريك از چهارسوره (فصّلت)، (سجده)، (نجم) و (علق) يك آيه سجده است كه اگر انسان آن را بخواند، يا به آن گوش دهد، بعد از اتمام آن آيه واجب است فوراً سجده كند ولي اگرگوش ندهد و صرفاً به گوشش بخورد، بنابراظهر سجده واجب نيست؛6ولي سزاوار نيست كه احتياط را ترك كند و سجده را انجام ندهد؛ اين آيات عبارتند از:.

1-


جزء 21، سوره 32 (سجده)، آيه 15، وقتي كه به (وَلا يَستَكبِروُنَ) رسيد.

2-


جزء 24، سوره 41 (فصلت)، آيه 37، وقتي كه به (ايّاه تَعبدونَ) رسيد.

3-


جزء 27، سوره 53، (نجم)، آيه آخر، (آيه 62).

4-


جزء 30، سوره 96، (علق)، آيه آخر، (آيه 19).

2-


در يازده مورد سجده كردن مستحب است و بلكه سجده كردن درهرآيه اي كه در آن، امر به سجده شده باشد احوط و اولي است:.

1-


جزء 8، سوره 7، (اعراف)، آيه آخرسوره.

2-


جزء 13، سوره 13 (رعد)، آيه 15، وقتي به (ظِلالهم بالغدوّ وَالْأصال) رسيد.

3-


جزء 14، سوره 16، (نحل)، آيه 50، وقتي به (ويَفعلونَ ما يُؤمرونَ) رسيد.

4-


جزء 15، سوره 17، (بني اسرائيل يا اسراء)، آيه 109، وقتي به (ويزيدهم خشوعاً) رسيد.

5-


جزء 16، سوره 19، (مريم)، آيه 58، وقتي به (وخرّواسجّداً وبكيّاً) رسيد.

6-


جزء 17، سوره 22، (حج)، آيه 18، وقتي به (يفعلُ مايشاء) رسيد.

7-


جزء17، سوره 22، (حج)، آيه 77، وقتي به (افعلوا الخير) رسيد.

8-


جزء 19، سوره 25، (فرقان)، آيه 60، وقتي به (وزادهم نفوراً) رسيد.

9-


جزء 20، سوره 27، (نمل)، آيه 26، وقتي به (ربّ العرش العظيم) رسيد.

10-


جزء 23، سوره 38، (ص)، آيه 24، وقتي به (وخرّ راكعاً وانابَ) رسيد.

11-


جزء 30، سوره 84، (انشقاق)، آيه 21، وقتي به (اذاقرء) رسيد.

3-


در آياتي كه سجده واجب دارند، خواندن يا گوش كردن به تمام آيه سبب وجوب سجده مي شود. بنابراين با خواندن مقداري از آيه هرچند لفظ سجده آن باشد، سجده كردن واجب نمي شود گرچه موافق احتياط است.7

4-


وجوب سجده فوري است وتأخيرآن جايز نيست، واگر فراموش كرد هروقت يادش آمد بايد سجده كند و چنانچه سجده را از روي معصيت ترك كند انجام آن در هر لحظه واجب فوري است و تأخيرآن حرام است.

5-


بركسي كه آيات مذكور را بنويسد يا تصور نمايد يا آن كه نوشته آن را ببيند ويا به قلب او خطور كند، سجده واجب نمي شود.

6-


اگر بخشي ازآيات مذكور را خودش قرائت كند و بقيه اش را بشنود، احتياط واجب آن است كه سجده كند.

7-


اگر آيات مذكور را خودش غلط بخواند، يا قاري غلط بخواند و او بشنود احتياط واجب آن است كه سجده كند.

8-


لازم است هنگام شنيدن، كلمات و حروف آيه را از هم تميزدهد؛ بنابراين با شنيدن همهمه، سجده واجب نمي شود، گرچه احوط آن است كه سجده كند.

9-


با خواندن يا شنيدن ترجمه آيات مزبور ، سجده واجب نمي شود، گرچه به قصد ترجمه آيه باشد.

10-


ظاهرآن است كه در وجوب سجده تلاوت برمستمع، معتبر است قاري قصد قرائت قرآن داشته باشد. بنابراين اگر شخصي به وسيله آيه اي سخن بگويد بدون آن كه قصد تلاوت قرآن را داشته باشد، با شنيدن 8 آن سجده واجب نمي شود9و همچنين اگرآيه سجده را از بچه غير مميز يا شخص خواب يا از ضبط صوت بشنود.10 (گرچه احتياط آن است كه سجده نمايد خصوصاً درمورد شخص خواب 11

11-


اگرآيه سجده را از وسايلي مثل بلندگو يا راديو بشنود، چنانچه قرائت شخص مستقيماً پخش شود، سجده واجب مي شود، ولي اگراز نوار پخش شود واجب نمي شود.

12-


اگرآيات سجده راغيرمكلف مثل صغير يا مجنون نيزبخواند اگر به قصد قرائت قرآن بخواند وكسي بشنود سجده بر او واجب است.

13-


در صورتي كه سبب وجوب سجده پشت سرهم تكرار شود (مثلاً چندبار آيه را بخواند يا گوش دهد) بايستي سجده را نيزتكرار كند. (در صورتي كه براي دفعه قبلي سجده كرده باشد، واگر براي دفعه قبل سجده نكرده باشد وجوب تكرارسجده براي دفعات بعدي خالي از قوت نيست ولي اگر پشت سرهم نباشد (مثلاً همزمان به تلاوت چند آيه گوش كند) بعيد نيست كه تكرار سجده واجب نباشد.)12

14-


اگر هنگام قرائت آيه سجده، از ديگري هم آن را بشنود، چنانچه گوش داده، بايد دو سجده نمايد.13(و اگر به گوشش خورد يك سجده كافي است)14 ولي اگر به قرائت جماعتي كه در يك زمان آيه را مي خوانند گوش دهد، عدم تكرار، خالي از قوت نيست.15

15-


اگر بداند آيات سجده را مكرراً خوانده يا شنيده ولي درتعداد آنها شك كند (مثلاً نداند سه بار شنيده يا چهاربار) جايز است كه به كمتر (يعني سه بار) اكتفا كند (و در فرض مذكور فقط سه سجده به جا آورد) ولي اگرعدد را بداند و شك كند دراين كه آيا به آن تعداد سجده كرده يا كمتر، بايد بنا را بركمتر گذارد، احتياط كند و باقي را نيز انجام دهد. (مثلاً اگربداند كه چهار سجده بر او واجب شده و پس از انجام چند سجده، شك كند كه آيا سه سجده به جا آورده يا چهارسجده، بايستي يك سجده ديگر نيز به جا آورد تا يقين كند چهار سجده را انجام داده.).

16-


در سجده واجب قرآن بايد طوري عمل كند كه بگويند سجده كرده و درآن علاوه بر انجام اصل سجده، نيت ومباح بودن مكان هم معتبر است واحتياط آن است كه مواضع هفتگانه سجده را برزمين گذارد و پيشاني را برچيزي كه سجده بر آن صحيح است بگذارد، گرچه اقوي آن است كه اين احتياط لازم نيست.16

اما احتياط آن است كه برخوردنيها و پوشيدنيها سجده نكنند، بلكه جايز نبودن سجده بر آنها، خالي از وجه نيست. ولي ساير شرايط سجده را كه در نماز است، مانند طهارت از حدث اصغر و اكبر، طهارت لباس و بدن، رو به قبله بودن، پاك بودن سجده گاه و ستر عورت، لازم نيست مراعات كند، و لذا جُنُب و حائض نيز اگر آيات سجده را بخوانند يا بشنوند مي توانند اين سجده را انجام دهند؛ و بلند نبودن سجده گاه از جاي پاي او به مقدار بيشتر از چهار انگشت پيوسته گرچه معتبر نيست 17 لكن بهتر است احتياط نموده آن را رعايت كند.

17-


مستحب است انسان براي سجده تلاوت وضو بگيرد.

18-


در اين سجده، تشهد و سلام و گفتن اللّه اكبر در اول آن، لازم نيست؛ اما وقتي كه سراز سجده بر مي دارد گفتن اللّه اكبر مستحب است. همانطور كه ذكر گفتن در سجده واجب نيست، بلكه مستحب است،18 و هر نوع ذكري كه باشد كفايت مي كند وبهتر است بگويد: (لااِلهَ الّااللّهُ حَقّاً حَقّاً، لااِلهَ الّااللّه ايماناً وتَصديقاً، لا اِله اِلّااللّه عُبوديَّةً وَ رِقّاً، سَجَدتُ لَكَ يا ربِّ تَعَبُّداً وَرِقّاً، لا مُستَنكِفاً و لامُستكبِراً بَل اَنَا عبد ذليل ضَعيف خائف مستجير) يا بگويد:.

(سَجَدتُ لَكَ يا رَبِّ تَعَبُّداً و رِِقّاً لا مُستَكبِراً عَن عِبادَتِكَ وَ لامُستَنكِفاً و لامُستَعظِماً بَل اَنَا عَبد ذليل خائف مُستَجير) يا بگويد:.

(اِلهي آمَنّا بما كَفَرُوا وَعَرَفنا بكَ ما اَنكَروا وَاَجبناكَ اِلي ما دُعُوا، اِلهي فَالعَفو العَفوَ) يا بگويد آن چيزي را كه حضرت رسول (ص) در سجده سوره (علق) فرمودند و آن اين است: (اَعُوذُ بِرضِاكَ مِن سَخَطِك وَبمُعافاتِكَ عَن عُقُوبَتِكَ اَعوذُ بِكَ مِنكَ لا اُحصي ثَناءَ عليكَ كَما اَثنَيتَ عَلي نَفسِكَ).

19-


ظاهراً لازم نيست نيت سجده را درحا ل نشستن يا ايستادن كرده باشد و بعد به سجده رود تا آن كه سرازير شدن نيز به قصد سجده باشد بلكه اگر اندكي قبل از گذاردن پيشاني بر زمين نيز نيت كند كافي است ، ولي اگر نيت مقارن با سجده باشد اقوي عدم كفايت آن است.19

20-


در صورت وجوب تكرارسجده، مجرد برداشتن پيشاني از زمين و گذاردن مجدد آن به جهت سجده ديگر كافي است و لازم نيست بنشيند و باز به سجده رود، بلكه برداشتن ساير مواضع سجده هم معتبر نمي باشد اگرچه احوط برداشتن آنهاست.

21-


اگر كسي درغيرنماز در حال سجده، آيه سجده را بخواند و يا گوش دهد واجب است سراز سجده بردارد و سپس به سجده رود و ادامه دادن همان سجده به قصد سجده واجب قرآن و يا كشيدن پيشاني از جاي سجده به طرف ديگركفايت نمي كند (همچنين است درجايي كه بدون قصد سجده، پيشانيش روي زمين باشد وآيه را گوش كند يا آن را بخواند)20

خلاصه مطالب:.