كتابى كه به عنوان شرح حال و يادنامه مرحوم آية الله العظمى حاج شيخ محمد على اراكى،پيش رو داريد، مجموعه اىاست كه علاوه بر شرح حال آن بزرگوار، شامل ده ها مطلب فقهى، اصولى، اعتقادى، اخلاقى،تاريخى، اجتماعى، سياسى وغيره است. اين يادنامه در سى بخش تنظيم شده است: 1. عراق - سلطان آباد - اراك; 2. حوزه علميه اراك; 3. علماى اراك پيش از ورود آية الله العظمى حائرى به اراك; 4. آية الله العظمى حائرى در اراك; 5. مهاجرين از اراك به قم; 6. علماى قم قبل از ورود آية الله العظمى حائرى به قم; 7. خاندان آية الله العظمى اراكى; 8. والدين ايشان; 9. همسر و فرزندان و دامادها; 10. دوران تحصيل و اساتيد; 11. هم مباحثه ها; 12. تاليفات; 13. تدريس; 14. شاگردان; 15. نماز جمعه و جماعت; 16. مرجعيت; 17. آية الله العظمى اراكى و امام خمينى و انقلاب; 18. پيامهاى آية الله العظمى اراكى; 19. علاقه و ارادت آية الله العظمى اراكى به اهل بيت عليهم السلام; 20. آية الله العظمى اراكى و زمزمه هاى روحانى; 21. مصاحبه ها و خاطرات; 22. چند رساله از آية الله العظمى اراكى; 23. بخشى از يادداشتهاى ايشان; 24. پنجاه داستان خواندنى كه از ايشان نقل شده است; 25. آية الله العظمى اراكى در كلام ديگران; 26. رحلت آية الله العظمى اراكى; 27. تسليت ها به مناسبت رحلت ايشان; 28. مرثيه هايى كه در سوگ فقدان وى سروده شده; 29. مصادر اين كتاب; 30. تصويرها. تصديق مى كنيد كه تنظيم و تاليف كتابى با اين حجم بدون كمك ديگران ميسورنيست و از طرفى هم حتما شاملبرخى اشتباهات و كمبودها خواهد بود، لذا لازم مى دانم در آغاز، مطالبى را به عنوان پوزش و تشكر يادآور شوم: 1- شرح حال شخصيت عظيمى مانند آية الله العظمى اراكى را (همان طور كه رهبر معظم انقلاب دامت بركاته در ديدارآية الله مصلحى با ايشان فرموده اند) كسى بايدبه قلم و تصوير بكشد كه علاوه بر اطلاع از سيره و زندگانى آن بزرگوار، باآن روحيه و آن زندگانى سنخيت داشته و خود عارفى آگاه، و مؤمنى خداجو و خداترس باشد و در غير اين صورت (يعنىاگر شخصى غير مسانخ و ناآگاهى مانند حقير به خاطر ضرورتى متصدى اين كار شود) طبيعى است كه شرح حال كامل،و منعكس كننده يك قرن تقوا و تحصيل و تعليم و ارشاد و انذار نباشد. 2- تنظيم اين قبيل كتابها علاوه بر لزوم مطلع بودن مؤلفش، تحقيق و تفحص و صرف وقت فراوان و حتى مسافرتها وگفتگو با اشخاص خاصى را مى طلبد تا همه زواياى زندگانى يك شخصيت الهى و نيز خصوصيات عصر و دوره و معاصراناو روشن گردد و اگر فقط به مصادر چاپ شده و دم دست اكتفا شود، نمى تواند كامل و بى نقص باشد. اينجانب در عين اينكه كوشش فراوان و صرف وقت زياد نموده و برخى مسافرتهارا براى اين كار انجام داده ام، اما بايداعتراف كنم كه مشاغل و مشكلاتم مانع اين شده است كه در حد لزوم كار را پى گيرى نمايم. 3- مايه اصلى اين كتاب، نسبت به مطالب تازه و بكرش غالبا يادداشتهاو مصاحبه هاى خود آية الله العظمى اراكى و نيزيادداشتهاى فرزند گراميش آية الله مصلحى بوده، كه اگر اين دو مصدر مهم در اختيار نبود، تاليف و تنظيم اين كتاب بههمين صورت هم امكان نداشت. 4- از اينكه برخى مطالب كتاب به جهاتى تكرار شده است پوزش مى طلبم. 5- اگر در معرفى برخى علما و اساتيد و فضلا قصورى شده، پوزش مى طلبم و صادقانه عرض مى كنم كه قصور بوده استنه تعمد. و همين جا از اينكه شرح حال خود رادر ضمن شاگردان مرحوم آية الله العظمى اراكى درج كرده ام بايد پوزشمضاعف بخواهم.از قديم گفته اند: «مادر بت ها بت نفس شما است » امان از حب نفس و مغلوب هوى وهوس و نفس بودن. 6- از همه عزيزانى كه در به سامان رسيدن اين تاليف به هر نحوى مرا يارى كرده اند به ويژه از آية الله مصلحى كه قسمتعمده كتاب را خوانده و نكات سودمندى رابراى تكميل آن يادآورى كردند تشكر مى كنم. قم - رضا استادى 1375 شمسى