ایران در بند نسخه متنی

پايان اين دوره همه دريافتند مكه سياست آرام ثمربخش بوده و در مورد مسئله غامض بحرين
مى توان به راه حل رضايتبخش دست يافت.

دولت ايران در برابر اين خبر كه شيخ عيسى به لندن و
واشنگتن سفر خواهد كرد، اعتنايى ننمود.

ايران به تلاش در جهت هماهنگ سازى روابط خود با عربستان سعودى ادامه داد.

سقاف " faqqaS "
وزير خارجه اين كشور در ماه آوريل از ايران ديدار به عمل آورد و در عين حال كه اين سفر نتايج
چندانى نداشت، ولى سبب شد كه بهبود روابط بين دو كشور ادامه پيدا كند.

علاوه بر اين، دو كشور در
مورد سفر زائرين بين ايران و عربستان سعودى به توافق دست يافتند.

جنبه ئ منفى قضيه اين است كه
قطع رابطه ايران با لبنان و درگيرى در رود شط العرب، به احتمال زياد مقاصد ايران را در نظرملك
فيصل مشسكوك جلوه گر ساخته ولى تاكنون شواهدى دال بر اثبات اين موضوع در روابط بين دو
كشور مشاهده نكرده ايم.

با پايان گرفتن اين دودره انتظار نمى رود كه ملك فيصل در ماه اكتبر به ايران
سفر كند.

شخص سقاف نيز نگران از اين اعتقاد ايرانيها بود كه باور داشتند مى توانند با توسل به زور
عراقيها و احتمالاہ ديگر اعراب را مرعوب سازند.

اشتباه مختصرى در موضع ايران در قبال خليج سفلى وجود داشت.

غيبت شيخ شارجه كه قرار بود
دراوايل اين سال به تهران رفته و در مورد جزيره ئ ابوموسى به گفتگو بنشيند، قابل توجه بود.

در مورد
جزاير تنب نيز پيشرفتى پديد نيامد، چون شيخ راعس الخيمه قرارداد مربوطه را تاعييد ننمود.

دولت
ايران در رابطه با اين رويدادها هيچ گونه نگرانى از خود نشان نداد.

تا جائى كه مى دانيم، ادامه ئ مذاكرات
در مورد خط فاصل بين ايران و كويت حاصلى نداشته، ولى ايران با قطر در اين مورد به توافق دست
يافته و قرار است در ماه جارى قراردادى منعقد گردد.

ايران به جلب دوستى شيخ نشينهاى خليج ادامه داد.

وليعهدهاى ابوظبى و دوبى طى برنامه ئ دولت
براى نزديك ساختن شيوخ به يكديگر از تهران ديدار كردند، ولى هيچ يك موفقيتى به دست نياورد،
يك هيئت كنسولى ايرانى به مدت سه ماه در منطقه سفركرد و براى ايرانيهاى مقيم اين منطقه
پاسپورت صادر و تمديد كرد و به آنها اطمينان داد كه ايران نسبت به آنها علاقمند است.

ليكن شايد
بهتر از اينها سفر سناتور عباس مسعودى، ناشر روزنامه اطلاعات، به اين منطقه باشد كه با اجازه ئ شاه
صورت گرفت.

مسعودى با مقامات منطقه، از جمله حاكم بحرين ملاقات نمود.

مهمتر از همه اين كه
او اولين مقام ايرانى بود كه ظرف چند سال گذشته با يكى از حكام بحرين ديدارمى كرد.

در مراجعت
به تهران مسعودى مقالات متعددى در مورد بحرين و شيخ نشينهاى خليج نوشت و به ايرانيان فهماند كه
ساكنين حوزه ئ جنوبى خليج به مقاصد ايران به ديده ترديد و سوع ظن مى نگرند.

6 ايران و عراق: رويارويى شط
درماه مارس سال جارى دولت ايران اتصميم گرفت موضوع شط العرب را كه يكى از مسائل اختلاف
برانگيز است بار ديگر با عراق مطرح سازد.

علت اين امر هنوز كاملاہ مشخص نيست.

اقدامات ايذائى
متعددى صورت گرفت و عراقيها با يك هيئت ايرانى كه براى انجام مذاكرات به بغداد سفر كرده بودند،
برخورد درستى نداشتند.

ليكن امكان مذاكره در مورد مرز جديد شط " با در نظر گرفتن خط تالوگ به
جاى خط مرزى مورد تاعييد ايرانيان " با دولت متزلزل عراق بعيد به نظر مى رسد واعلام اين مطلب كه
كشتيهاى ايرانى حق دارند با پرچم ايران در آنجا به دريانوردى بپردازند، ماتع از بروز خصومتهاى
مداوم نگرديد.

نتيجه گيرى ما اين است كه دولت ايران دريافته است كه مى تواند عراقيها را كه مهمترين
قدرت نظامى عربى در خليج هستند تحت تاعثير قرار دهد و علاوه بر اين به ديگر اعراب تندروى
منطقه، قدرت نظامى ايران را نشان داده و به آنها بقبولاند كه ايران مايل است رهبرى خليج را عهده دار
شود.

از زمانى كه نظاميان عراقى متعهد نبرد با اسرائيل و كردها شده اند، خطر چندانى متوجه ايران
نبوده است.

شايد ريشه هاى تضاد در سفر دسامبر گذشته نخست وزير و وزيردفاع عراق، ژنرال حردان الكتريكى،
به تهران نهفته باشد.

تكرارى كه بنا به گزارشات واصله براى رسيدن قدرت در عراق در صددجلب
حمايت ايران بود و گويا در زمان نيز كنترل بسيارى از امور را در دست داشت، از طرف دولت ايران
مورد استقبال قرار گرفت.

سفر وى به ايارن سيب شد كه چشمداشتهاى دولت ايران اين عراق افزايش
يابد.

عليرغم اختلاف نظر سرويسهاى اطلاعاتى ايران و آژانسهاى دولتى در اواخر ماه ژانويه،
خلعتبرى به عراق رفت تا پيرامون مسئله شط و موارد ديگر به گفتگو بنشيند.

ولى هيئت ايرانى با
ناراحتى عراق را ترك گفت، چون عراقيها از بحث در مورد مسئله شط امتناع كردند و با اين هيئت
رفتارى ناشايست داشتند.

اتفاقات بسيارى با سرعت رخ داد.

ابتدا ماهيگيران ايرانى در شط مورد اذيت و آزار قرار گرفتند و پس
از آن عراق اقدام به توقف و تفتيش دو قايق رودپيماى ايرانى كرد.

مناقشات ديپلماتيك بين دو كشور
در، 1 آوريل به اوج خود رسيد و افشار، جانشين وزير خارجه ئ وقت، قرارداد 1937 را مغاير با قوانين
بين المللى خواند و عراق را متهم به سرپيچى از شرايط خاص اين قرارداد نمود.

افشار با نمايش
تمايل به مذاكره اعلام نمود كه ايران در مورد مسئله
شط پاسخ هرگونه آتش را با آتش خواهد گفت.

ايران نيز به تمركز قوا و تسليحات در منطقه شط
مبادرت ورزيده و در ديگر تاعسيسات دفاعى كشور اقدامات احتياطى لازم را به مورد اجرا گذاشته بود
عليرغم اعلام اين مطلب توسط دولت ايارن كه هر كشتى عازم ايران بايد داراى پرچم و ناخداى
ايرانى باشد، معلوم شده كه اين امر تنها در مورد كشتيهاى ايرانى رعايت مى گردد.

" كشتيهاى
خارجى، بنا به علل بسيار از جمله مسئله بيمه و امنيت كشتيرانى مايل نبودند كه كشتيهاى خود را در
شط به ناخداهاى ايرانى بسپارند " .

پس از آن كه دو كشتى در مسير شط از پرچم و ناخداهاى ايرانى
استفاده كردند " كه البته اسكورت دريائى نيز انان را همراهى مى نمود " ، در اواخر ماه آوريل دولت
ايران اعلام كرد كه در شط به اهداف خود دست يافته است، ولى واقعيت امر اين است كه در نتيجه ئ اين
درگيرى تنها در مورد كشتيهاى ايرانى وارد و خارج شونده از ايران در مسير شط مقررات جديدى
وضع شده بود.

اين امربيش از آنچه كه در نگاه اول به نظر مى رسد حائز اهميت است، چون ايرانيها اميدوارند كه
بتوانند در آينده اين معاهده را كاملاہ نفى كرده و عراقيها را وادار به مذاكره در اين مورد بنمايند.

عليرغم حسن نيت بسيارى از كشورها و نيز ميانجيگريهاى اردن، عراق تا بحال نشان داده كه بر
اساس شرايط سخت پيشنهادى توسط ايران، حاضر به مذاكره نمى باشد و توجه عموم ايرانيان از اين
مسئله منحرف شده و مقدارى از نيروها نيز از اين منطقه به عقب بازگردانده شده اند.

دو عامل مهم اختلاف برانگيز بين دو كشور يعنى همكارى عراق با ژنرال بختيار، فعاليت هاى عراق
در خليج فارس و تبيلغات ضد ايرانى بغداد و بدرفتارى و اخراج ايرانيهاى مقيم عراق، هنوز بقوت
خود باقى است.

اخيراہ دولت ايران اعلام كرده است كه شعار ايرانيهايى كه از عراق به ايران رانده
شده اند به 18600 نفر مى رسد.

ايران نيز عكس العمل نشان داده و هر سيلى را با سيلى پاسخ گفته
است.

تبليغات مطبوعات و راديو ايران عليه عراق با وقفه هاى گهگاه ادامه داشته است.

كمك ايرانيها به
كردها كه دور از انتظار عراق نبود، آشكارا و در طول بحران شط افزايش يافت تا با اعمال فشار بيشتر،
دولت عراق به زانو درآيد.

در پايان اين دوره از درگيرى مسقيم دو كشور جلوگيرى بعمل آمده بود،
ليكن هيچ نشانه اى كه حاكى از پرشدن شكاف بين دو كشور باشد، وجود نداشت.

7 ايران و كشورهاى ديگر
به طور كلى ايران به تلاش خود در تقويت روابط با كشورهايى كه در بالا ذكرى از آنها
به ميان نيامد، ادامه داده است.

عراق " دربخش 6 " و لبنان كه ايران پس از مدتها مذاكرات تلخ در
مورد استرداد ژنرال بختيار، رئيس قبلى ساواك، با آنها قطع رابطه كرد، از اين قاعده مستثنى مى باشد.

كينه ورزى شخصى شاه با بختيار اين موضوع را به صورت امرى خاص درآورد، اما هنوز به نظر
مى رسد برترى يك غرض شخصى بر احساس رايج باشد.

پس از سقوط ايوب، دولت ايران تلاش كرد تا رابطه ئ صميمانه بين خود و پاكستان را حفظ كند.

ايران
بسرعت حمايت خود را از دولت يحيى خان اعلام كرد و هويدا اولين شخصيت خارجى بود كه در ماه
مه و پس از وضع حكومت نظامى به پاكستان سفر نمود.

در بيانيه اى، ايران حمايت خود را از موضع
پاكستان در قبال كشمير اعلام كرد و هويدا در محافل خصوصى اعلام داشت كه در صورت بروز
خصومت با هند، پاكستان مى تواند روى حمايت ايران حساب كند و پاكستان نيز بنوبه ئ خود از موضع
ايران در قبال شط حمايت كرد.

شخصيتهاى ديگرى از پاكستان از قبيل نورخان، فرمانده ئ نيروى
هوايى، و رحمان، استاندار پاكستان غربى، در اواسط تابستان به ايران سفر كردند.

بين ايران و همپيمان
ديگرش در سنتو يعنى تركيه در اين دوره انتقادهاى مطبوعاتى رخ نداد و ايران نيز در مورد سياست
كشت خشخاش تركيه مطلبى اظهار ننمود " به الف 917 مورخ 23 نوامبر 1968 رجوع شود " .

گرچه
دورنماى احداث خط لوله نفتى خليج فارس به اسكندرون كه در مورد آن در سفر مه ژوئن نخست
وزير هويدا به تركيه تبليغ شده بود، چندان اميدواركننده نيست، ولى اين ديدار، حسن نيتس و تفاهم
بسيارى را بين طرفين بوجود آورده و روابط جنبع عادى به خود گرفته است.

جلاس ماه مه شوراى
وزيران در مورد سنتو نيز به دنبال تهاجم شوروى به چكسلواكى ازخود بردبارى بسيارى نداشته داد و
بر ضرورت حمايت آمريكا از اين سازمان صحه گذارد، ولى شواهد ناشى از هوادارى و خوش بينى
زياده از حد نسبت به آينده سنتو نبود.

موضوع رودخانه ئ هيرمند مهمترين مسئله موجود بين اين كشور و افغانستان بود.

در اوايل دوره ئ مذكور
پيشرفت قابل ملاحظه اى در جهت دستيابى به يك راه حل صورت گرفت، ليكن در اوايل تابستان و
اعلام تمايل افغانستان به فروش آب به يران بيش از آنچه كه در قرارداد ذكر داشته، مذاكرات به بن بست
رسيد.

به طور كلى روابط بين دو كشور از يك بهبود كلى برخوردار بود و گاهى نيز بهتر از قبل بود، ولى
ايران هميشه نسبت به نقش شوروى و چين در كشور كابل و نيز اختلاف بين پاكستان و افغانستان ابراز
نگرانى مى كرد.

دولت ايران نسبت به توسعه ئ روابط دوستانه با هند، در پى سفر شاه به اين كشور در ماه ژانويه، علاقه
بسيار نشان داد.

وزيرخارجه هند رانش سينگ همراه با هيئتى به ايران سفر كرد و پيرامون مسائل
بازرگانى از قبيل ترانزيت كالاهاى هندى به اروپاى غربى و
كشورهاى حوزه ئ مديترانه و فروش وسيع فرآورده هاى پتروشيميايى ايران بخصوص آمونياك براى
تهيه كود شيميايى به هند و نيز سرمايه گذاريهاى مشترك تبادل نظر نمود.

بهبود روابط با ديگر كشورهاى عرب حوزه ئ خليج فارس نيز ادامه داشت.

شاه حسين و نخست
وزيرش جداگانه به تهران سفر كرده و نقش فعال ديپلماتيك خود رابه نمايش گذارند.

ظاهراہ در پاسخ
به پافشارى شاه حسين، شاه نيز با چشم پوشى از تقاضاى پيشين خود يعنى دريافت نامه عذرخواهى
به عنوان شرط اصلى برقرارى روابط ديپلماتيك، با امارت متحده عربى آشتى كرد.

تبادل ديپلمتيك
از طريق كشوهاى ثالث پيشرفت چندانى نداشت، ليكن مطبوعات ايارن در مورد امارت مطالب
انتقادآميز چندانى درج نكرده اند و امارت نيز بنوبه ئ خود در مورد مسئله شط مطلبى را به عنوان
نشانه اى از روابط اردن و ايران تلاش كرده است.

شاه حسين نيز به علت حفظ منافع خود و به عنوان
نشانه اى از روابط اردن و ايران تلاش كرده است تا ايران و عراق را درمورد مسئله شط بر سر ميز
مذاكره بنشاند، ولى در اين كار چندان موفق نبوده است.

در زمينه ئ گسترش روابط با كشورهاى عربى
پيشرفت چندانى حاصل نشد، اما داشته و ملكه در آوريل سفر موفقيت آميزى به تونس داشتند و مراكش
و ايران نيز در مورد قرارداد فروش فسفات و نفت به مذاكره پرداخته و جو موجود بين دو كشور با سفر
هيئتهاى حسن نيت وزيران متعدد از جمله نخست وزير هويدا، كه به عنوان ميهمان شاه حسن در
اواسط اوت همسرش را تنها گذاشته بود، گرمتر شد.

دولت ايران در ابراز خالفت نسبت به توسل به زور در كسب امتيازات اراضى ادامه داد، خواستار
خروج نيروهاى اسرائيل از سرزمينهاى اشغالى و اعاده ئ وضعيت قبلى اورشليم، و تاعييد حمايت خود
از ملت فلسطين گرديد.

شاه خاطر نشان ساخته كه اسرائيل در دوره بعد از جنگ ژوئن سرسختى
بسيار نشان داده ست.

در همان حالا ايران اسرائيل را به رسميت شناخته و تهديد مبنى بر به دريا
ريختن اسرائيليها را غير واقع گرايانه مى داند.

در خارج از منطقه، سفر وزير دريايى آلمان غربى اشتراوس به تهران در ماه آوريل و سفر هويدا به
آلمان در همان ما، اساس تمايل طرفين به گسترش روابط اقتصادى و سياسى گرديد.

سفر شاه و ملكه ئ
مالزى به تهران تنها جنبه ئ تشريفاتى داشته و سفر مزبور هيچ نتيجه خاص وچشمگيرى را در پى
نداشت.

8 روابط ايران با كمونيستها
مراوده ئ مداوم ايران با شوروى و كشورهاى اروپاى شرقى سبب افزايش سطح بازرگانى و همكاريهاى
اقتصادى در دوره مزبور گرديد اما به طور كلى اين دور، يك دوره ئ تجارى