دوزخ اسلام كاملا متفاوت است ؛ چون در دين زرتشت ، دوزخ ، آتشين و سوزان نيست ،بلكه جايى بسيار سرد،
تاريك و وحشتناك است و از آن صداى دلخراش (فرياد) به گوش مى رسد و بسيار هم متعفّن است ، به حدّى كه
متراكم شده و جنبه مادّى پيدا كرده و مى توان آن رابا چشم ديد. اين گونه وصف دوزخ از سوى زرتشتيان
نشانگر اين است كه چون آرياييان ازمناطق بسيار سرد (سيبرى ) برخاسته و از سرماى شديد آن جا در رنج و
عذاب بوده اند، و دربرابر، آتش براى مردم آن زمان بسيار مقدّس و دلپسند و نيز مايه آرامش و سلامت
بوده است درست به عكس اقوام سامى نژاد كه در منطقه بسيار گرمسير استوايى به سر مى برند و يخو سرما
براى شان لذّت بخش است بر اين اساس ، دوزخ را اين طور تعريف و وصف كردهاند.(333)9- بنابر آنچه در گات ها آمده اساس ديانت زرتشت ، بر سه محور: (انديشه نيك ، گفتار نيكو كردار نيك ) و
نيز بر راستى و درستى ، بنا نهاده شده و نقطه مقابل آن ، دروغ و نادرستى است . تمام قواى عالَم ناشى از
راستى و دروغ مىباشد.(334)10- بنابر اعتقاد سنتى زرتشتيان ، عمر جهان 12 هزارسال است كه به چهار دوره سه هزار ساله تقسيم مى شود؛ 3
هزارسال اوّل ، دوران فروهران و عصر مينوى جهان (دوران روحانى اين عالم و موجودات معنوى آن ) (335) 3
هزار سال دوم ، دوران آفرينش جسمانى و مادى و نيز دوران زندگى بى گزند و خوش و همچنين عصر طلايى تاريخ
دينى مزديسنان ، 3 هزارسال سوّم ، دوران سلطنت شهرياران و تسلّط اهريمن و 3 هزارسال چهارم دوران ظهور
خود زرتشت در آغاز هزاره نخست اين دوران و ظهور موعودهاى سه گانهآيين زرتشت است ؛ زيرا زرتشتيان
منتظر 3 موعود هستندكه هر كدام از آن ها به فاصله هزارسال ، تولّد مى يابد و دنيا را پر از عدل وداد مى
كند.بر اساس عقيده زرتشتيان ، اين سه موعود كه ازنسل زرتشت هستند، (هوشيدر)، (هوشيدرما) و (سوشيانس ) نام
دارند. بنابر اعتقاد آنان موعود سوّم يعنى سوشيانس كه آخرين آفرينش اهورا مزدا خواهد بود، وقتى كه
ظهور كرد همچون موعودهاى پيشين با اهورا مزدا صحبت مى كند و امانت رسالت مزديسنا به وى واگذار مى
شود، واو بر نيروهاى اهريمنى و شرور، پيروز خواهد شد و به همه موجودات ، سود مى رساند و همه موجودات
از پرتو او به يك زندگى فناناپذير، دست مى يابند. پس از او عمر جهان ، پايان مى يابد و قيامت ، فرا مى
رسد.(336)
آداب و رسوم
عمده آداب و رسوم دين زرتشتى عبارت است از:1- مراسم عبادت
در دين زرتشت ، روزه وجود ندارد و گرسنگى و تشنگى هم ممنوع و حرام است ؛ زيرا به نظر آنها نبايد به تن، سختى داد. امّا در عين حال گاهى به مناسبت هايى در روزهاى خاصّ از خوردنمواد گوشتى ، خوددارى مى
كنند. به عقيده آن ها روزه : از گناه و اعمال زشت ، دورى كردن است . امّا نماز، براى هر زرتشتى كه به سنّ
بلوغ مى رسد درشبانه روز در پنج نوبت واجب است ؛ هر چند امروزه تنها موبدان (عالمان دينى زرتشتى )
اينپنج نماز را به جاى مى آورند. هر يك از اين نمازها وقت خاصّى دارد. نماز اوّل از طلوع آفتاب تا ظهر،
نماز ديگر از ظهر تا دو يا سه ساعت مانده به غروب ، كه به آننماز نيم روز يا ظهر مى گويند، سوّم نماز
پسين است كه وقت آن بعد از ظهر تا غروب آفتاب وهنگام طلوع اوّلين ستاره در آسمان است ، ديگر نماز مغرب
يا شب است كه وقت آن از غروب تانيمه شب مى باشد، پنجم نمازى است كه از نيمه شب تا طلوع آفتاب بايد
خوانده شود. گفتنى است نماز در دين زرتشت بايد به سمت نور يا آتش ، خوانده شود.(337)