جاذبه و دافعه علی (علیه السلام) نسخه متنی

مثل خوارج . وقتي كه روح فرقه ها و حوادث تاريخي اول آنها را شناختيم بهتر مي توانيم قضاوت كنيم كه در قرون بعد چه عقائدي از فرقه اي به فرقه ديگر رسيده و در عين حفظ شعارها و چهار چوب نامها ، روح آنها را پذيرفته اند . از اين جهت عقائد و افكار نظير لغتها هستند كه بدون آنكه تعمدي در كار باشد لغتهاي قومي در قوم ديگر سرايت مي كند .

مثل اينكه بعد از فتح ايران به وسيله مسلمين كلمات عربي وارد لغت فارسي شد و برعكس كلمات فارسي هم چند هزار در لغت عربي وارد شد . همچنين تأثير تركي در زبان عربي و فارسي ، مثل تركي زمان متوكل و تركي سلاجقه و مغولي ، و همچنين استساير زبانهاي دنيا ، و همچنين است ذوقها و سليقه ها . طرز تفكر خوارج و روح انديشه آنان - جمود فكري و انفكاك تعقل از تدين - در طول تاريخ اسلام به صورتهاي گوناگوني در داخل جامعه اسلامي رخنه كرده است . هر چند ساير فرق خود را مخالف با آنان مي پندارند اما باز روح خارجيگري را در طرز انديشه آنان مي يابيمو اين نيست جز در اثر آنچه كه گفتيم : طبيعت آدمي دزد است و معاشرتها اين دزدي را آسان كرده است . همواره عده اي خارجي مسلك بوده و هستند كه شعارشان مبارزه با هر شيي ء جديد است . حتي وسائل زندگي را كه گفتيم هيچ وسيله مادي و شكل ظاهري در اسلام رنگ تقدس ندارد ، رنگ تقدس مي دهندو استفاده از هر وسيله نو را كفر و زندقه مي پندارند . در بين مكتبهاي اعتقادي و علمي اسلامي و همچنين فقهي نيز مكتبهائي را مي بينيم كه مولود روح تفكيك تعقل از تدين است و درست مكتبشان جلوه گاه انديشه خارجيگري است ، عقل را در راه كشف حقيقت و يا استخراج قانون فرعي به طور كلي طرد شده است، پيروي از آن را بدعت و بيديني خوانده اند و حال اينكه قرآن در آياتي بسيار ، بشر را به سوي عقل خوانده و بصيرت انساني را پشتوانه دعوت الهي قرار داده است . معتزله كه در اوائل قرن دوم هجري به وجود آمده اند - و پيدايششان در اثر بحث و كاوش

در تفسير معناي كفر و ايمان بود كه آيا ارتكاب كبيره موجب كفر است يا نيست و قهرا پيدايش آنان با خوارج پيوند مي خورد - مردمي بودند كه تا اندازه اي مي خواستند آزاد فكر كنند و يك حيات عقلي به وجود آورند . هر چند از مبادي و مباني علمي بي بهره بودند اما مسائل اسلامي را تا حدي آزادانه مورد بررسي و تدبر قرار مي دادند ،