مهدى بازرگان - 6
محرمانه
پخش خارجى ممنوع
7 نوامبر 3691
3612
به: پرئيس بخش سياسى
- محاكمه رهبران نهضت آزادى ايران
مطالب زير براى اطلاع شما و هر گونه استفاده اى كه بخواهيد از آن در
چهارچوب محدوده امنيتى تعيين شده بنمائيد، تهيه شده است. در
صورت گزارش اين اطلاعات از سوى شما لزومى ندارد را به عنوان
منبع ذكر كنيد. منبع يك كارمند سابق در حكومت مصدق است كه در
ميان رهبران نهضت آزادى ايران تماسهاى خوبى دارد.
1- نظر به اينكه حكومت اجازه نمى دهد بيگانگان در محاكمه مهدى
بازرگان، آيت ا... سيد محمود طالقانى، يدا... سحابى و ديگران حضور
داشته باشند رهبران نهضت آزادى ايران ديگر از سخنرانى در جلسات
محاكمه خوددارى كرده اند. آنها همچنين به وكلاى خود گفته اند كه ديگر
نبايد از آنها دفاع كنند. رهبران نهضت آزادى ايران به ويژه از عدم
پوشش روزنامه ها ناخرسند بودند.
2- حكومت آنگاه چند روزنامه نگار را از روزنامه هاى كوچك به ميان
آورد كه تنها آنچه را كه دادستان مى گفت گزارش مى دادند. رهبران
نهضت آزادى ايران تصميم گرفتند به سكوت خود ادامه دهند. حكومت
اصرار داشت كه در يك محاكمه نظامى متهم حق ندارد وكلاى تسخيرى
خود را رد كند. در اين مرحله ژنرال بازنشسته بهارمست كه وكيل مدافع
بود گفت از آنجايى كه رهبران نهضت آزادى ايران وكالت او را رد
كرده اند او ديگر نخواهد توانست از آنها دفاع كند. در اين
مرحله تنفس داده شد.
" اظهار نظر:
براى شرح جلسه محاكمه روز 29 اكتبر به پرونده 19/63 - مراجعه كنيد
كه در آن رهبران نهضت آزادى ايران از صحبت كردن خوددارى كردند و
به وكلاى مدافع اجازه ندادند در دفاع از آنها صحبت كند " . ژنرال حسين
زمانى كه رئيس دادگاه است همچنان نسبت به رهبران نهضت آزادى
ايران اظهار همدردى مى كند و گله دارد از اينكه او بايد وظيفه خود را
انجام دهد.
3- حكومت همچنان براى حرف درآوردن از زندانيان نهضت آزادى
ايران فعاليتهايى انجام مى دهد و اعلام داشته است كه اگر اين زندانيان
مخالفت خود را با شاه فراموش كنند حكومت كارى خواهد كرد كه مسئله
محاكمه منتفى شود. بازرگان، طالقانى و سحابى اينگونه پيشنهادها را
رد كردند.
4- در جريان محاكمه، طالقانى اصلا" حرف نزده است. بازرگان تنها
درباره عدم صلاحيت دادگاه براى محاكمه آنها صحبت كرده و نبودن
هيئت منصفه را محكوم كرده است. " اظهار نظر: عده اى از منابع گزارش
مى دهند كه رهبران نهضت آزادى ايران در محافل مخالف دولت از
طريق اين محاكمه و روش آشتى ناپذيرشان نسبت به حكومت،
محبوبيت عمومى بيشترى به دست مى آورند. "
8 شماره سند
AC از:
پرئيس بخش سياسى به:
21 ژانويه 4691 تاريخ:
رد امتياز ديدار ويژه از سوى مهدى بازرگان
مهدى بازرگان - 7
سرى
تاريخ: 21 ژانويه 4691
از: SAC
به: پرئيس بخش سياسى
موضوع: رد امتياز ديدار ويژه از سوى مهدى بازرگان
مطالب زير براى اطلاع شما و هرگونه استفاده اى كه از آن در چهارچوب
محدوديتهاى امنيتى بنماييد، تهيه شده است. در گزارش دادن اين
اطلاعات بايد كنترل " غيرقابل دسترسى براى خارجيان " ذكر شود ولى
لزومى ندارد " " به عنوان منبع ذكر شود. منبع يك عضو سابق شوراى
مركزى جبهه ملى است.
روز 20 ژانويه 1964 از طريق ژنرال نصيرى رئيس شهربانى ترتيبى
داده شد كه خانم مهدى بازرگان و پنج فرزند او، كه كوچكترين آنها 10
ماهه است، مى توانند به زندان رفته و با مهدى بازرگان، كه اخيرا" به 10
سال زندان مجرد محكوم شده بود ملاقات كنند. بازرگان در محاكمات
نهضت آزادى ايران محكوم شده بود. خانم بازرگان و فرزندان او به
زندان رفتند و منتظر بودند كه دكتر بازرگان را ببينند. پس از يك ساعت
معطلى دكتر بازرگان يادداشتى براى خانواده اش فرستاد كه در آن گفته
شده است كه نه نفر براى فعاليت در نهضت آزادى ايران محكوم
شده اند، و اگر او با خانواده خود ديدار كند، بدين معنى خواهد بود كه او
امتياز ويژه اى را پذيرفته است، كه او رد مى كند. هيچ يك از زندانيان
ديداركنندگان مجاز نداشتند.
9 شماره سند
سفارت آمريكا در تهران از:
وزير امور خارجه، واشنگتن دى، سى به:
2 مارس 9791 تاريخ:
بحث با نخست وزير درباره آينده ماموريت " مستشارى نظامى "
مهدى بازرگان - 8
شماره سند: 1013
تاريخ: 2 مارس 9791
از: سفارت آمريكا در تهران
به: وزير امور خارجه، واشنگتن دى، سى
طبقه بندى: سرى
موضوع: بحث با نخست وزير درباره آينده ماموريت " مستشارى
نظامى "
1- تمام متن سرى
2- يكى از مسايلى كه من در تاريخ 19 مارس در ملاقات با بازرگان و
انتظام در ميان گذاردم وضع و آينده ماموريت مستشارى نظامى بود. من
كردم كه در گفتگوهاى اخير با بازرگان او از من خواسته
به آنها يادآورى
بود كه هسته اى از اين گروه در تهران بماند و در ضمن دولت او سرگرم
مطالعه درباره اين خواهد بود كه چگونه اقدام كند. تقريبا" 4 هفته گذشته
است بدون آنكه اقدامى صورت گيرد و من گفتم كه از دريافت نظريات او
سپاسگذار خواهم بود.
3- من خاطر نشان ساختم كه ژنرال گاست و آقاى لمبراكيس با وزير
دفاع و از همكاران او ملاقات كرده و اين موضوع را در ميان گذاشته
بودند، ولى هيچگونه نشانه روشنى از نظر ايران دريافت نكرده بودند.
من بار ديگر سرخوردگى و تعقيب و آزارهايى را كه هيئت نظامى در
كوششهاى خود براى دستيابى به اسنادش و دارايى هاى ايالت متحده و
دارائى هاى شخصى دستخوش آن بودند، تشريح كردم و گفتم كه اين
موضوعات نياز به حل و فصل صريح دارد.
4- بازرگان گفت او متوجه است كه در دادن راهنمائى به من در اين باره
كند بوده است و از صبر و شكيبائى ما اظهار تشكر كرد. او شخصا"
احساس مى كرد كه ايران به يك نوع ادامه رابطه لجستيكى نظامى
با ايالات متحده نياز دارد، ولى دولت او هنوز تصميم نگرفته است كه اين
رابطه چه شكلى بايد به خود بگيرد. او از من خواست تا يك گروه كوچك
مستشاران نظامى را در مورد تعطيلات نوروز نگهداريم و قول داد پس
از ايام تعطيل بحثهائى در اين باره داشته باشد.
5- او آنگاه اظهار شگفتى كرد از اين كه مستشارى نظامى هنوز براى
دسترسى و ساير مطالب مشابه دچار مشكلاتى شده است و به انتظام
دستوراتى به زبان فارسى داد و به من گفت كه اميدوار است به حل اين
مشكلات در آينده اى نزديك موفق شود.
6- او و انتظام آنگاه فتند كه در رسيدگى به تعهدات قراردادى بين ايران
و ايالات متحده درباره تجهيزات نظامى دچار مشكلات فراوانى شدند.
آنها به ويژه درباره صندوق تراست و طرز عمل آن علاقه نشان دادند.
چنين به نظر مى رسد كه يك "كميته" همه اسناد و پرونده هاى دفتر ژنرال
طوفانيان را برده و هيچ كس در ميان اعضاى دولت ايران نمى داند اين
اسناد كجا هستند.
7- من گفتم كه ژنرال گاست اين مسائل را با وزير مدنى بحث كرده و
چند سندى نزد او گذارده است ولى تا زمانى كه مستشارى نظامى
دسترسى به پرونده هاى خود نداشته باشد نمى تمواند جزئيات بيشترى
را فراهم كند.
سوليوان
لطفا منتظر باشید ...
