ب) حق تملك
مال و مالكيت در حقيقت مرحله نازله حيات آدميان محسوب مى شود و از ديدگاه اسلام حرمت مال انسان همانند جان او محترم است (حرمة ماله كحرمة دمه)؛ از اين رو، انسان به منظور تأمين مسكن، غذا، پوشاك و ساير لوازم ضرورى زندگى خود از حق تملك برخوردار است.(3) راه هاى تأمين اين نياز نيز به صورت هاى مختلف تبيين شده است:1 . كار و تلاش:(4) اسلام براى رفع نيازهاى اساسى بشر، در مرحله اول در صدد ترويج فرهنگ كار است و ميان كار و تلاش و سعادت دنيوى و اخروى، به رابطه ارگانيك قائل است.(5) اسلام كار را به منزله جهاد در راه خدا تلقى كرده و آن را عبادت مى داند(6) و بيكارى و تن پرورى را شديداً مورد نكوهش قرار مى دهد(7) و صاحبان كار را به پرداخت به موقع اجرت كارگران ترغيب كرده (8) و تأمين نيازهاى مختلف كارگران را بر كار فرمايان واجب نموده است.(9) اسلام با اين مقررات فرهنگ كار را تقويت مى كند، تا كسى از كار كردن گريزان نباشد.علاوه بر اين، دولت و جامعه اسلامى وظيفه دارند زمينه لازم را براى اشتغال افرادى كه توان انجام كار را دارند، فراهم كنند و امكانات و ابزار كار را در اختيارشان قرار دهند(11) و هرگاه ابزار كار يا زمينه كار در اختيار افراد قرار نداشت و يا افراد توان انجام كار را نداشتند و يا بر اثر بيمارى يا كهولت سن از كار افتاده شدند و يا محصول كار كفاف زندگى شان را ننمود، بايد نيازهاى آنان را برآورده سازند و حقوقى را كه نيازمندان در اموال متمكنّان دارند، ادا نمايند.
2 . تكافل اجتماعى: در اسلام قوانينى وضع شده كه با رعايت آن توسّط متمكنان، نياز نيازمندان رفع مى شود؛ لذا با وضع قوانينى جهت نيازمندان راه هاى رفع نياز آنان را نيز بيان كرده است.1 - 2 . قوانين تكافل اجتماعى: قانون مربوط به مستمندان و فقرا و مساكين، بيماران، نابينايان، از پا افتادگان، زمين گيران، آوارگان، در راه ماندگان، اسيران، مسافران، ميهمانان، ايتام، بچه هاى سر راهى، سالخوردگان، مقروضان، خسارت ديده ها، ديه مقتولانى كه قاتلان آنها شناخته نشده اند و يا توان پرداخت ديه ندارند، همسايگان، والدين، اقربا و افراد واجب النفقه از جمله افراد و گروه هايى هستند كه جامعه اسلامى وظيفه دارد آنان را تحت پوشش بگيرد.2 - 2 . هزينه ها و بودجه هاى پيش بينى شده: اسلام براى رفع نياز نيازمندان مقرراتى را به شرح زير وضع كرده است: زكات مال، زكات فطره، انواع كفارات (كفاره افطار روزه، كفاره قَسَم دروغ و تخلف از نذر و عهد، كفارات مختلف در مراسم حج، كفاره قتل و سقط جنين و مقاربت در ايام عادت زنانه و ساير كفارات ناشى از سرپيچى از دستور الهى)، انواع انفاق ها و نفقات اعم از واجب و مستحب، وقف، وصيت، ثلث اموال ميت، ديه جنايات بر ميت، غنايم، نذورات، قربانى واجب و مستحبى (عقيقه)، خمس، خراج، ارث بلا وارث، جزيه، اموال مجهول المالك، انفال و ركاز، برّ و احسان، قانون اعقاف و همسر گرفتن براى مجردها، امدادهاى اجتماعى و اسعاف، قانون عائلى (دو سهم براى متأهلان و يك سهم براى مجردها)، جريمه هاى مالى كه از محكومان دريافت مى شود، مصادره اموال كسانى كه از طريق غيرمشروع، قاچاق و ربا مالك شده اند و ساير ماليات هاى شرعى كه پرداخت آن به سهولت نياز مسلمانان نيازمند و حتى نيازمندان غير مسلمان را مرتفع مى كند و در عين حال از انباشت ثروت پيشگيرى مى كند.