نماز شب - پرتوی از اسرار نماز نسخه متنی

نماز شب

در ميان نوافل، نماز شب جايگاه خاصّى دارد و تاءكيد فراوانى كه در آيات قرآن و احاديث درباره آنست، به مراتب بيش از نمازهاى ديگر مستحب است و به همين جهت، اولياء خدا بر آن مداومت و مواظبت داشتند و به تهجّد و عبادت نيمه شب مىپرداختند. تا آنجا كه نماز شب را خداوند، بر بنده محبوبش حضرت محمد صلّى الله عليه وآله واجب ساخته و چنين فرمان داده بود: وَمِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ(468) بخشى از شب را بعنوان نافله به تهجّد بپرداز و سحرخيزى كن.

قرآن، در توصيف كسانى كه نيايشگران شب واهل نمازشب اند، مىفرمايد: الْمُسْتَغْفِرِينَ بِالاَْسْحَارِ(469) استغفاركنندگان در سحرها.

وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَقِيماً(470) آنان كه در حال سجود و قيام، براى خدا شب زنده دارى مىكنند.

كانوا قَليلاً مِنَ اللّيلِ ما يَهْجَعُون (471) مردان خدا، مقدار كمى از شب را مىخوابيدند.

در آيه ديگر مىخوانيم: مردان خدا براى انجام نيايش سحرگاهان و نماز شب، از بستر گرم فاصله مىگيرند و به نماز شب مشغول مىشوند، پاداش آنان، غير از بهشت و حوريان و... چيزهايى است كه خداوند برايشان ذخيره كرده كه موجب روشنى ديدگانشان است: فَلاَتَعْلَمُ نَفْسٌ مَّآ اءُخْفِىَ لَهُم مِّن قُرَّةِ اءَعْيُنٍ(472)

از اين رو، نماز شب، مورد عنايت تمام انبياء بوده (473) و رسول خدا چندين مرتبه حضرت على را به نماز شب سفارش نموده و فرموده است:

عليك بِصلاة الليل، عليك بصلاة الليل، عليك بصلاة الليل (474) بر تو باد، نماز شب.

و در حديث است: شرفُ المؤمنِ صَلاتُهُ بالَّيل (475) شرف مؤمن به نماز شب اوست.

و امام صادق عليه السلام فرمود: در خانه هايى كه نماز شب خوانده مىشود و قرآن تلاوت مىگردد، آن خانه ها نزد آسمانيان، همچون ستاره ها درخشانند.(476)

گذشته از آن، سحرخيزى و استفاده از هواى مفيد آن هنگام، براى بدن، نشاط آور است و در حديث است كه: قيامُ الليلِ مُصِحَةُ الْبَدَنِ(477) شب زنده دارى، بدن را تندرست مىكند.

و در حديث ديگرى اضافه بر آثار معنوى آن، خاصيت درد زدايى براى آن بيان شده است:... ومُطردةُ الدّاءِ عَنْ اَجْسادِكم (478)

نماز شب، نشان عشق و محبت انسان به آفريدگار است و اين علاقه، انسان را از خواب، جدا مىكند و به راز و نياز نيمه شب، با محبوب وامى دارد، و اگر آن عاشق نباشد، انسان با چه انگيزه اى، در تنهايى و تاريكى، از استراحت دست بشويد و در خلوتى عارفانه، به گفتگو با معشوق بپردازد؟

در يك حديث قدسى از قول خداوند، مىخوانيم:

كَذِبَ مَنْ رَعَمَ اَنَّهُ يُحِبُّنى فَاِذا جَنَّهُ اللَّيلُ نامَ عَنّى، اَلَيْسَ كُلُّ مُحِبٍّ يُحِبُّ خَلْوَةَ حَبيبهِ؟(479)

دروغ مىگويد آنكه مدّعى محبّت من است، ولى وقتى شب او را فرا مىرسد، مىخوابد، آيا مگر نه اينكه هر عاشقى، خلوت با معشوق را دوست دارد؟...

نماز شب، توفيقى مىخواهد كه آنرا هم بايد از خدا طلبيد.

گاهى گناهان و دروغ ها، سبب محروميّت انسان از نماز شب مىگردد و شيرينى عبادت و نيايش، از انسان گرفته مىشود.

در حديث است: اِنّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الْكِذْبَة فَيُحْرَمُ بِها عَنْ صَلاةِ اللَّيْلِ(480) گاهى كسى دروغ مىگويد، و به همين سبب از نماز شب محروم مىشود.

انسان، با تداوم نماز شب و تهجّد و عبادت هاى شبانه، مىتواند به مقامى از كمال و صفاى نفس و قرب به خدا برسد كه چشم و گوش و دستِ خدايى پيدا كند (جز حق نبيند، جز حق نشنود و جز حق، عمل نكند) و به آنجا برسد كه هر دعايى كند، مستجاب گردد.(481)

نماز جماعت و...

آئين اسلام، از بعد اجتماعى مهّمى برخوردار است و با عنايت به بركات آثار وحدت و تجمّع و يكپارچگى، در بسيارى از برنامه هايش بر اين بعد، تكيه و تاءكيد كرده است.

برگزارى نمازهاى روزانه واجب نيز به صورتِ جماعت و گروهى، يكى از اين برنامه هاست. در اينجا به اهميت نماز جماعت و آثار گوناگون آن اشاره مىكنيم: