فاطمهمعصومه سلاماللَّهعليها شفيعه روز جزا
يكى از معتقدات شيعه و از مباحث كلامى، موضوع شفاعت است كه اصل آن از قرآن كريم به خوبى استفاده مىشود.پيروان مكتب تشيّع و دادادگان خاندان پيغمبر عليهمالسّلام با اتكاى به آيات كريمه قرآنى و روايات شريفه، اين موضوع را حتمى دانسته و بدان اعتقاد قلبى دارند.
خداوند در قرآن كريم خطاب به رسول اكرم صَلّىاللَّهعَلَيْهِوَآلِهوِسَلَّم مىفرمايد:
وَ مِنَ الَّليْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى اَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً؛ (65) پاسى از شب را از خواب برخيز و به قرآن و نماز بگذران. اين يك وظيفه اختصاصى براى توست. اميد است كه پروردگارت تو را به مقامى قابل ستايش برساند.
در تفسير آيه از اهلبيت عصمت عليهمالسّلام آمده كه مقصود از اين مقام محمود، مقام شفاعت است. (66)
شفعاء يومالقيامه متعددند و در رأس همه، رسول خدا، پيامبر خاتم صَلّىاللَّهعَلَيْهِوَآلِهوِسَلَّم مىباشند. چنانكه علاوه بر آيه فوق روايات متعدّد دلالت بر اين موضوع دارد و نيز ائمه طاهرين، جزء شفعاى عنداللَّه مىباشند و اين مقتضاى آبرومندى آنان در نزد خداى تعالى و رأفت آنان نسبت به بندگانخداست و در زيارت حضرت امام حسين عليهالسّلام مىخوانيم: اَلَّلهُمَّ ارْزُقْنى شَفاعَةَالْحُسَيْنِ يَوْمَ الْوُرُودِ...
بارخدايا! شفاعتحسين عليهالسّلام را در روز ورود بر خودت روزيم فرما.
بالاخره در طبقه مردان، انبيا و اوصيا و ائمه طاهرين و برخى ديگر شفاعت مىكنند و نيز در ميان زنان و طبقه بانوان كسانى هستند كه داراى مقام والاى شفاعتند و شخصيّتهاى گرانقدرى كه به اذناللَّهتعالى در قيامت، شفاعت مىكنند.
و آنچه كه در اينجا مسلّم است، اينست كه دو معظّمه دوران و افتخار بانوان جهان، دو شخصيّت بىنظيرِ فاطمه نام، يكى حضرت صدّيقه طاهره، فاطمهزهرا صلواتاللَّهعليهاوعلىابيهاوبعلهاوبنيها و ديگرى كريمه آل محمّد و بضعه حضرتموسى بن جعفر عليهالسّلام، حضرت فاطمهمعصومه عليهاالسّلام صاحب مقام شفاعتند.
آنچه كه حكايت از مورد اوّل مىكند، روايات بسيارى است كه در ابواب معاد و قيامت و نيز در ابواب فضايل حضرت فاطمهزهراعليهاالسّلام
رسيده است و از جمله روايت جابر از حضرت باقر عليهالسّلام است كه در يكى از فقراتش آمده است: اى جابر! واللَّه كه فاطمه شيعيان و محبّان خود را التقاط مىكند آنگونه كه مرغ دانههاى خوب و سالم را از ميان دانههاى بد، جدا نموده و انتخاب مىكند. (67)
و اما راجع به حضرت فاطمهمعصومه عليهاالسّلام بعضى از روايات كه از خاندان پيغمبر نقل شده، صريح در اين معناست. چنانكه سيد عالم شهيد مرحوم قاضى نوراللَّه شوشترى رضواناللَّهعليه نقل فرموده است كه حضرت امام جعفر صادق عليهالسّلام فرمودند: "آگاه باشيد كه براى خدا حرمى است و آن مكّه است و براى رسول خدا صَلّىاللَّهعَلَيْهِوَآلِهوِسَلَّم حرمى است و آن مدينه است. آگاه باشيد كه براى اميرالمؤمنين عليهالسّلام حرمى است و آن كوفه است. آگاه باشيد كه حرم من و حرم فرزندان من، بعد از من، قم است. آگاه باشيد كه قم كوفه كوچكى است. آگاه باشيد كه براىبهشت هشتدر است كه سهتاى آن بهسوىقم مفتوحمىباشد."
بعد فرمودند: تُقْبَضُ فيها امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدى وَاَسْمُها فاطِمَةُ بِنْتُ مُوسى تَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شيعَتى الْجَنَّةَ بِاَجْمَعِهِمْ؛ (68)
در سرزمين قم، زنى از فرزندان من كه نام او فاطمه و دختر موسى بن جعفر است از دنيا خواهد رفت و شيعيان من همگى به بركت شفاعت او داخل بهشت خواند گرديد.
و نيز در زيارت آن مكرّمه سلاماللَّهعليها كه خود از امام عليهالسّلام، مأثور است مىخوانيم: يا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ... اى فاطمه!براى من در مورد بهشت، شفاعت كن... بنابراين، حضرت فاطمهمعصومه سلاماللَّهعليها همچون جدّه معظّمهاش فاطمهزهرا سلاماللَّهعليها از شفعاى محشر است.
آنچه در اينجا بسيار قابل توجّه است اين است كه برحسب ظاهر رواياتى كه در دو مورد، ذكر شد، نه تنها آن دو حبيبه خداوند، صاحب مقام شفاعتند، بلكه شفاعت آنان در سطحى وسيع و گسترده مىباشد. چنانكه در روايت مربوط به حضرت معصومه سلاماللَّهعليها كلمه "اَجْمَعِهِمْ" به كار رفته كه كاملاً ظاهر در اين است كه همه شيعيان به شفاعت آن بزرگوار مىرسند و عامّه شيعه از آن بهرهمند و برخوردار خواهند گرديد.
اين تعبير، بسيار ارزشمند است، زيرا از يك سو مقام والاى حضرت فاطمه بنت موسى را ابراز مىدارد كه شفاعت آن حضرت نوع خاصى از شفاعت است؛ گروهى نيست و طايفى نمىباشد، بلكه فراگير و عمومى است و به كافّه شيعه خواهد رسيد.
و از ديگر سو تعبير اميدبخش و فرحانگيز است و نور اميد در دلهاى همه شيعيان ايجاد مىكند. شفاعت حضرت معصومه سلاماللَّهعليها شعاع رحمت واسعه الهيه است كه همه را زير پروبال خود خواهد گرفت.
بنابراين اگر در زيارت آن مكرّمه بىبديل مىخوانيم: يا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ و درخواست شفاعت از آن خزينه رحمت الهى مىكنيم، تقاضايى بجا و بمورد است كه او صاحب شفاعت كبرى و تامّه است و دامنه شفاعتش آن قدر گسترده و وسيع است كه به هركسى كه در زير لواى مقدّس تشيّع باشد خواهد رسيد.
بله! در اينجا نبايد يك مطلب را از ياد برد و آن اين است كه در همان روايت مخصوص، مىفرمايد: "شيعيان من به شفاعت او داخل بهشت خواهند گرديد" و اكنون بايد همه در حال خود فرورويم و بنگريم كه آيا در زمره شيعيان امام صادق عليهالسّلام هستيم؟ و آيا اين عنوان و واژه درباره ما صادق است؟ و آيا آن امام بزرگوار، تشيّع ما را امضا مىكند؟ اگر خداى نخواسته اين مطلب مورد ترديد قرار گرفت يا اين عنوان منتفى شد، حكم و اثر آن نيز در پى آن منتفى خواهد گرديد. ملاك شيعه بودن را ما خود نمىتوانيم تفسير كنيم و به دست بدهيم، ملاك آن طبق تفسير خاندان پيغمبر عليهمالسّلام بايد در عمل روشن گردد و عمل ماست كه معيار تشيّع ما خواهد بود.
بالاخره فيض، فيضى مستعدّ است و اقتضاى شمول آن نسبت به همه افراد شيعه، محقّق است. اكنون بكوشيم كه حداقل در رديف ضعفاى شيعه - از نظر فكر و عمل - باشيم تا مشمول لطف عميم حضرت فاطمهمعصومه سلاماللَّهعليها قرار بگيريم.