بزرگان ری جلد 1

اينكه فرموده است «لطائف فوائد و اخبار و نقائض فوائد و اسرار در كتاب مذكوربسيار است»، بيان واقع و عين حقيقت و صدق محض است؛ زيرا جامعيتى در اينكتاب نسبت به مطالب مختلفه متنوعه ديده مى شود كه سائر كتب كه در اين زمينهنوشته شده است، آن جامعيت را فاقد است، و سرّ آن يك امر مهم قابل توجهىاست كه به طور اجمال ذكرمى شود.

سبب جامعيت كتاب نسبت به مطالب ممتعه مهمه مختلفه موضوع بحث دركتاببعض فضائح الروافضمانند موضوعات ساير كتب كلامى امر خاص محدودبه حدود معينه و معهود به عناوين معلومه مشخصه نبوده است تا از يك رشتهواحد بالخصوص بحث شود، بلكه موضوع آن يك امر عام بى سر و ته و يك كلىمنطبق بر موضوعات متفرقه مختلفه بوده است كه مى توان از آنها به يك سلسلهشعائر و شؤون و قواعد و رسوم و مراكز و مواطن و مآثر و مفاخر محققه يا منسوبه بهشيعه (اعم از معراف و عقائد و شرايع و احكام و آرا و افكار و آداب و اخلاق واماكن و رجال غير اينها، از مقومات مذهب يا مظاهر اجلى و مفاخر برجسته و نقاطحساس آن) تعبير نمود، و چون شيخ عبدالجليل نيز نظر به آنكه هدفش نقض اينكتاب (يعنىبعض فضائح الروافض) بوده است ناچار ممشاى خود را در سراسر اينتأليف و تصنيفنقضمعروف بهبعض مثالب النواصببر روى خط سير مؤلفكتاببعض فضائح الروافضقرار داده، و قدم به قدم و جمله به جمله به نقض ياابرام به رد يا قبول آن مطالب مختلفه پرداخته است، لاجرم در نتيجه اين رد و قبولو در اثر اين نقض و ابرام مطالب بسيار سودمند علمى و ادبى و تتبعى و تحقيقىمربوط به تفسير و كلام و حديث و رجال و تاريخ و جغرافيا و غير ذلك تنقيح شدهاست، در صورتى كه پاره اى از اين امور در هيچ كتابى مورد بحث قرار نگرفته است،تا چه رسد به تنقيح مبحث و سرّ جامعيت كتاب مذكور (يعنىنقض) كه سبب مزيدنفاست و موجب كثرت عنايت به آن شده است اين امر بوده است و بس.