بزرگان ری جلد 1

گراييد (همانجا)، معلوم نيست بر چه اصلى مبتنى است.

به هر حال ابوحاتم يكى از بزرگان اسماعيليه است و در تاريخ مذاهب و فرقاهميّت و اعتبارى خاص داردوى در زمانى مى زيست كه خلافت فاطمى در مصرظهور كرد و افتراقى بزرگ در صفوف اسماعيليان رخ داداز اين رو دانستن اينكهوى در برابر فاطميان چه موضعى اتخاذ كرده، از اهميتى خاص برخوردار است.بنابر شواهد موجود دعوت ابوحاتم از سوى فاطميان و براى آنان بود (نك:همدانى، حسين،الصليحيون، 251)اسفراينى او را از پيروان عبيدالله المهدىخوانده است (ص 124 125)گفته شده كه ابوحاتم كمى پيش از آنكه المهدى درقيروان به قدرت رسد (297 ق / 910 م) از مغرب ديدن كرده است (همدانى،حسين،مقدمه الزينة، 26)حكايت اسفراينى (همانجا) نيز دال بر آن است كه اوزمانى در مغرب بوده استبه گفته ايوانف معمول اين بود كه داعيان آن دوران براىكسب مقامات بالاتر يا تعاليم ويژه به مركز جنبش مراجعه مى كردند (همان،118).به علاوه، گويا ابوحاتم از مكاتبى كه عبيدالله در شمال افريقيه براى دعوت تأسيسكرد، تأثير بسيار پذيرفته بود (حسن، عبيدالله، 245).

با اينكه ابوحاتم همچون ديگر اسماعيليان دوره ستر، به رجعت محمد بناسماعيل بن جعفر(ع) در آخرالزمان باور داشت (ايوانف، همان،155)، ظاهراً پساز انشقاق اسماعيليان، به المهدى وفادار ماند.

يكى از شواهد اين امر ممكن است نظر القائم بامرالله (خلافت: 322 334 ق /934 946م)، جانشين المهدى، درباره او باشدگويند وقتى كتابالزينهابوحاتمنزد القائم بردند، او آن كتاب را بسيار تحسين كرد (ادريس، 169 170)اگر وىابوحاتم را مخالف المهدى مى دانست، بعيد بود كه وى را تأييد كنداينكه كاشانىمى گويد: ابوحاتم با ابوطاهر جنابى ارتباط مستمر داشته و ميانشان پيوسته مكاتباتىصورت مى گرفته است (همانجا)، نمى تواند چندان مقبول باشد، مگر آنكه اين