بزرگان ری جلد 1

ارتباط و مكاتبات در جهت دعوى به طريق موردنظر ابوحاتم و بازداشتن ابوطاهر ازمسيرى باشد كه انتخاب كرده بود.

اصولاً ابوحاتم خود از صاحبنظران در موضوع امامت بود و درباره مبدأ ستر ومبدأ ظهور توجيهات جديد آورد و نظريات اسماعيليان را در اين باره با نظم نوينىآراست (حسن، عبيدالله، 243، 247؛ غالب، 97)ابوحاتم چون اسماعيليان ديگرقائل به مذهب تعليم بود و اينكه تنها مصدر معرفت حقيقى امام استوى دراعلام النبوةبا مهارت لزوم وجود امام و هادى الهى را براى بشر ثابت مى كند(ص 4 9).

از آراى جالب توجه ابوحاتم نظر او در باب مراتب صدور عالم از ذات بارىاستوى با استناد به حديثى كه به امام صادق (ع) نسبت مى دهد، مى گويد:نخستين خلق خدا توهّم است و اگر خداوند چيزى را توهم كند، آن را نزد خويشابداع كرده است و پيش از آنكه ظاهر شود، در غايت لطافت است.توهم وزن و رنگو حركت ندارد و شنيده نمى شود ومحسوس نيست .خلق دوم حروف است.حروف وزن و رنگ ندارند، ديده نمى شوندولى شنيده مى شوند و بر زبان جارىمى گردند و خلق سوم همه چيزهايى است با حروف وصف مى شوند،ملموس ومحسوس و داراى وزنند و ديده مى شوندخداوند سابق است بر توهم و توهمسابق است بر حروفحروفى كه خداوند بدانهاتكلم كرده است، غير محدثند وحروف محدث غير از حروف كلام الله مى باشند (الزينة، 1/66 68)افزون بر ايننظر، از كتابالاصلاحابوحاتم برمى آيد كه وى به نظمى نو افلاطونى براى مراتبجهان قائل بوده استدر اين نظريه نخستين موجودى كه پديد مى آيد (مُبدَع اول)عقل است و از عقل، نفس به طريق انبعاث صادر مى گرددعقل و نفس هر دو «عالملطيف» را مى سازند و پس از آنها «عالم كثيف» يا عالم مادّى مى آيدبالاترين مرتبهدر اين عالم هيولى و صورت است، اين دو منبعث از نفس نيستند، بلكه تنها آثار