بزرگان ری جلد 1

اين باب، آغاز مى شوند و پايان تفسير نيز آن گونه كه برمى آيد، به شكلى ناخواسته وناگهانى (كه طبعاً بيمارى و مرگ نجم الدين دايه مسبب آن بوده) ناتمام مى ماند.

بنابراين، چنين مجالى فراهم مى شود كه نام هايى چون: تأويلات نجميه،اشارات من كلام اللّه، حقايق النجميه و..براين تفسير اطلاق شودالبته عنوانبحرالحقايق و المعانىبراساس قديمى ترين نسخه ها و نيز نقل قول از سوى نزديك ترينمؤلفان به زمان حيات مؤلف، برساير عناوين رجحان دارد.

همچنين عامل ديگر در اين آشفتگى ها، تشابه اسمى نجم الدين رازى (دايه) بانجم الدين كبرى، استاد و پير مراد وى بوده استاين التباس از روزگار بسيار قديم تازمان ما ادامه يافته و هنوز پژوهشگرانى را مى توان يافت كه برخى از آثار يكى از ايندو بزرگوار را به ديگرى نسبت مى دهند.

از سويى در بيشتر كتب تراجم و طبقات، هنگام معرفى نجم الدين كبرى، ذكرىاز تفسيرى دوازده جلدى (بى هيچ گونه اطلاعاتى درباره آن) به ميان مى آيددربرخى منابع نه چندان قديمى نيز از تفسيرى عرفانى به نامعين الحياةاثر نجم الدينكبرى ياد مى شود كه مع الأسف هنوز يافت نشده است.

اين اطلاعات پراكنده و ثابت نشده، موجب مى شده كه مستنسخ كم اطلاع نيزدر دَوَران امر بين انتساب نسخه اى از تفسير بى نام، به استاد (نجم الدين كبرى) ياشاگرد (نجم الدين رازى)، حرمت استاد را نگاه دارد و تفسير را از او بداندبه هرحال تأثير اظهارنظر اين مستنسخان در حواشى متن و نيز عنوان گذارى هاى ايشان،برتحقيقات و مطالعات نسل هاى بعد و از جمله پژوهشگران معاصر غيرقابل انكار است.

رينولد نيكلسون در مقدمه خويش برشرح مثنوى معنوىضمن برشمردنشروحى كه پيش از اين برمثنوى معنوىنوشته شده، با اشاره به شروح فارسىمى نويسد: «امّا هرچند كه ايران پيشاهنگ اين راه بود، نخستين شروح كامل و منظم