لطفا منتظر باشید ...
حـاكـم اسلامى ، دين ناقص است . در روايات نيز تعبيرهاى گوناگونى در بيان اهمّيّت ولايت آمده است كه
به دو نمونه اشاره مى كنيم :1 ـ در حـديـثـى از امـام بـاقـر(ع ) نقل است كه اسلام بر پنج پايه (نماز، زكات ، حج ، روزه و ولايت )
استوار است . زراره از حضرت مى پرسد: (كدام يك مهم تر است ؟) حضرت مى فرمايد:(اَلْوِلايَةُ اَفْضَلُ، لاَِنَّها مِفْتاحُهُنَّ وَالْوالى هُوَ الدَّليلُ عَلَيْهِنَّ...) (51)
ولايـت از هـمـه بـرتـر اسـت ؛ زيـرا ولايـت كـليـد آن هـاسـت و شـخـص ولىّ، دليل و راهنماى آن امور
است .از ايـن روايـت فـهـمـيـده مـى شـود كـه اعتبار همه اعمال مسلمانان ، از ولىّ اءمر، ناشى است و مردم
بدون راهنمايى و ولايت او، از نماز و زكات و... بهره اى نمى برند و هدايتى نمى يابند.2 ـ در روايتى ديگر از امام صادق (ع ) مى خوانيم :(اَمـا لَوْ اَنَّ رَجُلاً قامَ لَيْلَهُ وَ صامَ نَهارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَميعِ مالِهِ وَ حَجَّ
جَميعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ يَعْرِفْ وِلايَةَ وَلِىِّ اللّهِ فـَيـُوالِيـَهُ وَ يَكُونَ
اَعْمالُهُ بِدِلالَتِهِ ما كانَ عَلَى اللّهِ حَقُّ فى ثَوابِهِ وَ لا كانَ مِنْ اَهْلِ
الاِْيمانِ) (52)
آگـاه بـاشـيـد اگـر شـخـصـى شـبـش را بـا نـمـاز و روزش را بـا روزه سـپـرى كـنـد و هـمـه مـال
خـود را در راه خـدا صـدقـه دهـد و پيوسته به زيارت خانه خدا برود ولى عارف به ولايت ولىّ خدا نباشد
تا از او پيروى كند و انجام اعمالش به راهنمايى او (و تحت حاكميّت او) باشد، چـنـيـن كـسـى حـقّ
دريـافـت پـاداشـى از خـدا را نـدارد و از اهل ايمان به شمار نمى آيد.هـر چـنـد ايـن روايـات دربـاره ولايت پيغمبر اكرم (ص ) و ائمه (ع ) وارد شده است ، امّا براساس ديـگـر
نـصـوص ، ولىّ فـقـيـه نـيز از جانب آن بزرگواران منصوب شده و ولايت او عين ولايت آن بزرگواران است .بـنـابـراين ، ولايت از اهمّيّت بسيارى برخوردار است و بنابر روايات ، نگهبان اسلام و حافظ همه
شريعت و احكام آن است و در اين جهت تفاوتى ميان ولايت امام معصوم و منصوبان از سوى او در زمان حضور و
غيبت ، وجود ندارد.
مفهوم ولايت فقيه
واژه (ولايـت ) از ريشه (وَلِىَ) گرفته شده است . (وَلِىَ) به اين معناست كه دو چيز چنان در كنار همدرآيند كه فاصله اى ميانشان نباشد. به همين مناسبت ، اين كلمه در معانى نزديكى ، دوستى ، يـارى ،
تـصـدّى اءمـر، تـسـلّط و معانى ديگر به كار رفته است . (53) (وَلايت ) ـ به فـتـح واو ـ به معناى نصرت و
(وِلايت ) ـ به كسر واو ـ به معناى تسلّط، تصدّى و سرپرستى است .(54)واژه (فـقـيه )، از مادّه (فقه ) است و (فقه ) در لغت عرب به معناى فهم عميق و (فقيه ) به معناى دارنـده
فـهـم عـمـيق است . (55) وزن (فعيل ) افزون بر ثبوت صفت براى ذات ، دوام و استمرار و به تعبير ديگر تجربه
و تخصّص را نيز مى فهماند. بنابراين ، فقيه به معناى متخصّص در فقه است .در اصـطـلاح عـلم فـقـه ، فـقـيـه كـسـى اسـت كـه نـيـروى بـالفـعـل اسـتـخـراج همه يا بيشتر احكام
شرعى و قوانين كلّى اسلام از منابع ويژه آن ( كتاب ، سـنـّت ، اجـماع و عقل ) را داراست . بنابراين
(ولايت فقيه ) به معناى حكومت و اداره جامعه اسلامى به وسيله فقيه عالمِ عادل است .
ولايت فقيه در فقه شيعه
(ولايـت فـقـيـه ) مـوضـوعـى نـوظـهور نيست ، بلكه ريشه در فقه دارد و فقيهان نامدار شيعه در ابوابمختلف فقه و به مناسبت هاى گوناگون به آن پرداخته اند. سير و چگونگى طرح بحث ولايت فقيه را در آثار
فقها مى توان در سه دوره و سه شيوه خلاصه كرد:
1 ـ طـرح بحث در ضمن ابواب مختلف فقه
اين شيوه در كتاب هاى برخى فقها، مانند شيخ مفيد، شـيـخ طـوسـى، عـلامـه حـلّى و شـهـيـد اوّل و ثـانى ديده مى شود. در اين دوره ، ولايت فقيه به صورت بحثى مستقل
مطرح نبوده است .
