نقدی بر فلسفه ارسطوئی و غرب نسخه متنی

چرا كه ممكن است اشتباهاً چيزى كه واقعاً حد وسط نبوده را، به جاى حد وسط گرفته باشد.

از جهت ديگر هم در حدس امكان خطا هست و آن اين كه مقدمات حدس از حس شروع مى شود و حس خود قابل خطاست.

در نتيجه، برهان هايى كه از حدسيات استفاده مى كنند، مصون از خطا نيستند؛ بلكه بيش از حسيّات و تجربيّات، خطا دارند.

4 - تواتر: خبرى است كه شرايط سه گانه زير را دارد:

الف - نوع خبر، حسى باشد.

ب - تعداد مخبران بايد، به حدى باشد كه توافق آنها بر كذب محال باشد.

ج - تعداد مخبران در تمام دوران ها و در هر طبقه اى، شرط دوم را حائز باشد.

(21) امكان خطا در تواتر اولاً مربوط به احراز شرايط تواتر است كه گاهى مدعى تواتر مى پندارد (و حتى گاه يقين مى كند) كه شرايط، كامل است؛ ولى شرايط كامل نيست.

ثانياً مبدأ اوليه خبر چون حس است احتمال خطا در آن هست.

(هم چنان كه در امكان خطا در حس گذشت).

5 و 6 - از قضاياى يقينى ششگانه، عبارت از فطريات و اوليات است كه امكان خطا در آنها نيست؛ امّا نوعاً صغراى برهان و استدلال هاى مفيد قرار نمى گيرند؛ بالاخص در علوم تجربى و تنها با خطا ناپذير بودن اين دو قضيه، برهان ارسطوئى مصون از خطا نمى شود، زيرا برهان وقتى خطاناپذير مى شود كه هم صغرى و هم كبرى هر دو، خطاناپذير باشند و خطاناپذير بودن كبرى به تنهائى نمى تواند نتيجه برهان را خطاناپذير كند.