لطفا منتظر باشید ...
دستور بازگشت به كوفه
پس از اينكه جنگ نهروان پايان يافت اميرمومنان "ع" دستور بازگشت ارتش عراق را به كوفه صادر كرد. اما يكى از ويژگى هاى اين پيكار اين بود كه پيكار با بيگانه نبود بلكه با كسان و بستگان و دوستانى بود كه ديروز در كنار ياوران على "ع" با هدف مشتركى نبرد صفين را به راه انداختند، ولى امروز روياروى آنها ايستاده پيكار نهروان را به وجود آورده، در نتيجه از پاى درآمدند و همين امر موجب گرديده بود كه هاله اى از تاثر و اندوه چهره هاى پيروز در جنگ را فراگرفته بود.و اين تاثر از نظر اين بود كه چرا فرزندانى از جامعه مسلمانان آنقدر ناخلف باشند كه از اين همه اعلان خطر، احساس خطر نكنند و در برابر اين همه هشدار هشيار نگردند، تا هم تيشه به ريشه ى سعادت خود بزنند و هم مانعى در راه پيشرفت اسلام بوجود بياورند.
سرانجام فريب خوردگان
اميرمومنان عليه السلام در حالى كه سربازان همراه وى بودند به كنار اجساد بى روح خوارج آمد و نگاهى عميق به آنها افكند و پرونده هاى سياه و ننگين آنان را در نظر درآورده با تاثر گفت:بوسا لكم، لقد ضركم من غركم، فقيل له: من غرهم يا اميرالمومنين؟ فقال 6 الشيطان المضل و الانفس الاماره بالسوء غرتهم بالامانى، و فسحت لهم بالمعاصى، و وعدتهم الاظهار. فاقتحمت بهم النار.
ترجمه:
رنج و سختى بر شما باد، راستى كسى كه شما را فريب داد، ضرر مهم و غير قابل جبرانى بر شما وارد ساخت.
يكى از آن حضرت پرسيد: چه كسى آنها را فريب داد؟ در پاسخ فرمود: شيطان گمراه كننده و نفسهائى كه انسانها را به بدى وامى دارد.
شيطان و نفس اماره به وسيله آرزوهاى نادرست و حساب نشده آنها را فريفت و راههاى عصيان را به روى آنها گشود و به آنان وعده ى پيروزى داد و سرانجام به آتش سوزان دوزخشان درافكند. [ كلمه قصار 315. ] حضرت اميرمومنان "ع" با اين گفتار رمز سقوط و بدبختى
خوارج را در پيروى از افكار شيطانى و هواهاى سركش نفسانى كه خود نشانه ى فقدان رشد عقلى است خلاصه كرد، چه اينكه آنها اگر داراى رشد عقلى بودند به هدايت الهى و مبانى صريح و روشن اسلامى توجه مى كردند و به نداها و نصايح رهبرى دلسوز و عادل و مهربان چون حضرت على پاسخ مثبت مى دادند اما جهل و لجاجت و نداشتن تشخيص صحيح موجب گرديد كه پشت پا به عوامل سعادت خود بزنند و تسليم افكار شيطانى گردند.
راستى حادثه ى عبرت آميز و تاسف انگيز خوارج نهروان خود درسى است بزرگ و هشدارى است براى تمام انسانها تا عقل خود را تقويت كنند و به نويدها و آرزوهاى خام كه در هر گامى بر سر راه آنها است دل نبندند تا به سرانجام شوم و ننگين خوارج مبتلا نشوند.
