خوارج از دیدگاه نهج البلاغه نسخه متنی

رشد عقلى

از بحث هاى گذشته اين نكته روشن گرديد كه مهمترين علت قيام خوارج عليه حكومت عادلانه ى على "ع" كوته فكرى و عدم رشد عقلى آنها بود و اين درد بزرگ در هر عصر و زمان كه گريبان گير انسانها بشود جامعه را از تكامل حقيقى بازمى دارد. مخصوصا مانع تحقق هدفهاى مترقيانه ى اسلام مى گردد.

و لذا دين اسلام براى آگاهى و پرورش عقلى مردم اهميت فراوانى قائل گرديده و در اين راه گامهاى برجسته اى برداشته است كه اين قسمت از بحث اين موضوع را كاملا روشن خواهد كرد و چون موضوع رشد عقلى و تفاوتى كه افراد از اين لحاظ دارند موضوع مهمى است، شايسته است كه بحث همه جانبه اى نسبت به آن انجام بشود و از اين جهات مورد بحث قرار بگيرد:

1- از نظر روانشناسى

2- از ديدگاه قرآن

3- از نظر احاديث

4- از لحاظ اجتماعى.

از نظر روانشناسى

روانشناسان بر اساس اين واقعيت كه افراد بشر از لحاظ هوش و انديشه ذاتا يكسان نيستند و در نسبتها و درجات مختلفى قرار دارند طرحى را ارائه كرده اند كه به موجب آن محصلين در محيط آموزش تحت آزمايش قرار گرفته و از لحاظ درجات هوش دسته بندى مى شوند تا مربيان برحسب ميزان هوش و عقل آنان در راه
تعليم و تربيت آنها بكوشند و در كتابهاى روانشناسى دو نوع سن براى افراد تعيين شده است:

1- سن تقويمى

2- سن عقلى

سن تقويمى بر اساس سن و سال واقعى اشخاص كه چند سال از عمر حسن مثلا گذشته است و پس از تولد يك فرد هر ماه 12 ماه يك واحد از سن آن فرد را تشكيل مى دهد.

و سن عقلى يا سن هوش با درجات درك هوش حسن ارتباط دارد و ميزان هوش او را تعيين مى كند و اين سن هميشه و در تمام افراد با سن تقويمى "عمر" مطابق نيست به اين معنا كه حسن پانزده ساله ممكن است سن عقلى پانزده ساله يا بيشتر و يا كمتر از آن داشته باشد كه پس از سنجش و نسبت ديگرى با اين عناوين مشخص مى شود:

معمولى و متوسط سن زمانى برابر با سن هوش

بالاتر از متوسط سن زمانى كمتر از سن هوش

پائين تر از متوسط سن زمانى بيشتر از سن هوش

بهرهوشى

براى به دست آوردن نسبت يا بهرهوشى سن عقلى را بر سن تقويمى تقسيم كرده سپس براى تبديل نتيجه به عدد صحيح، خارج قسمت را در صد ضرب مى كنند به اين ترتيب:

بهرهوشى مساوى است با 100 ضربدر سن عقلى

سن تقويمى

مثلا اگر حسن ده سال داشته باشد و سن عقلى او هم ده باشد نسبت يا بهرهوشى او 100 خواهد بود كه متوسط است.

متوسط 100 مساوى است با 100 ضربدر ده دهم
و اما اگر سن هوشى او 12 باشد در اين صورت بهرهوشى او برتر از متوسط خواهد بود

برتر از متوسط 120 مساوى است با 100 ضربدر دوازده دهم

و اگر سن هوشى او كمتر از سن تقويمى او باشد در اين صورت بهرهوشى او پائين تر از متوسط خواهد بود.

پائين تر از متوسط 80 مساوى است با 100 ضربدر هشت دهم

پخش هوش

بايد دانست كه تنها تعيين سن عقلى يك فرد با سن تقويمى او مفيد و كافى نيست بلكه بايد بستگى موجود ميان نسبت هوشى يك فرد با نسبت هوشى افراد يك گروه بزرگ مقايسه گردد از اين رو روانشناسان خارج قسمتهاى هوشى را طبقه بندى مى كنند و هر هر صد نفر افراد را نسبت به بهرهوشى آنان با نامهاى معين نمودار مى سازند [ قسمت تعين سن عقلى و جدولها از صفحه 272 تا 275 كتاب روانشناسى رشد اقتباس شده است. ] كه اين موضوع را در جدول زير مطالعه مى كنيد:

جدول تعيين گروه در هر صد نفر

گروه بهرهوشى صدى چند در هر طبقه

نابغه 140 و بالاتر130 تا 139

بسيار عالى 120 تا 8- 129

عالى يا برتر از متوسط 110 تا 16- 119

متوسط 100 تا 109

90 تا 99
متوسط كندهوش پائين تر از متوسط 80 تا 89

كندهوش 70 تا 79

ناقص عقل يا كوته خرد 60 تا 69

و پائين تر از آن 1