تفسیر نمونه جلد 2

افرادى كه سلاح بر زمين بگذارند، و كسانى كه توانايى جنگ را از دست داده‏اند، يا اصولا قدرت بر جنگ ندارند، همچون مجروحان، پير مردان، زنان و كودكان نبايد مورد تعدى قرار گيرند، باغستانها و گياهان و زراعتها را نبايد از بين ببرند، و از مواد سمى براى زهرآلود كردن آبهاى آشاميدنى دشمن (جنگ شيميايى و ميكروبى) نبايد استفاده كنند.

على (ع)- طبق آنچه در نهج البلاغه آمده- به لشكريانش، قبل از شروع جنگ صفين دستور جامعى در اين زمينه داده كه شاهد گوياى بحث ما است:

لا تقاتلوهم حتى يبدؤوكم فانكم بحمد اللَّه على حجة، و ترككم اياهم حتى يبدؤوكم حجة اخرى لكم عليهم، فاذا كانت الهزيمة باذن اللَّه فلا تقتلوا مدبرا و لا تصيبوا معورا و لا تجهزوا على جريح و لا تهيجوا النساء باذى و ان شتمن اعراضكم و سببن امرائكم.

" با آنها نجنگيد تا جنگ را آغاز كنند، چه اينكه شما بحمد اللَّه (براى حقانيت خود) داراى حجت و دليل هستيد، و واگذاشتن آنها تا نبرد را آغاز كنند، حجت ديگرى است به سود شما و بر زيان آنان، آن گاه كه به اذن خدا آنان را شكست داديد، فراريان را نكشيد، و بر ناتوانها ضربه نزنيد و مجروحان را به قتل نرسانيد، و با اذيت و آزار، زنان را به هيجان نياوريد، هر چند به شما دشنام دهند، و به سرانتان ناسزا گويند" «1».

اين نكته نيز لازم به يادآورى است كه بعضى از مفسران، طبق پاره‏اى از روايات، اين آيه را ناسخ آيه‏اى كه منع از پيكار مى‏كند دانسته‏اند مانند كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ:

" دست به پيكار نزنيد" «2»، و بعضى آن را منسوخ به آيه وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً:" با

1) نهج البلاغه، شماره 14 از بخش نامه‏ها.

2) سوره نساء، آيه 77.