تفسیر نمونه جلد 2

مصداقهاى روشن است.

بنا بر اين هر گونه تصرف در اموال ديگران از غير طريق صحيح و به ناحق مشمول اين نهى الهى است.

تمام معاملاتى كه هدف صحيحى را تعقيب نمى‏كند و پايه و اساس عقلايى ندارد مشمول اين آيه است.

همين معنى در سوره نساء آيه 29 با توضيح بيشترى خطاب به مؤمنان آمده است، مى‏فرمايد: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ:" اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! اموال يكديگر را به باطل و از طرق نامشروع نخوريد مگر اينكه تجارتى باشد كه با رضايت شما انجام گيرد".

استثناء تجارت، توأم با تراضى، در واقع بيان يك مصداق روشن از طرق مشروع و حلال است، و هبه و ميراث و هديه، وصيت و مانند آن را نفى نمى‏كند، زيرا آنها نيز از طرق مشروع عقلايى است.

جالب اينكه بعضى از مفسران گفته‏اند: قرار گرفتن آيه مورد بحث بعد از آيات روزه (آيات 182- 187) نشانه يك نوع همبستگى در ميان اين دو است، در آنجا نهى از خوردن و آشاميدن به خاطر انجام يك عبادت الهى مى‏كند، و در اينجا نهى از خوردن اموال مردم به ناحق كه اين هم نوع ديگرى از روزه و رياضت نفوس است، و در واقع هر دو شاخه‏هايى از تقوا محسوب مى‏شود، همان تقوايى كه به عنوان هدف نهايى روزه معرفى شده است «1».

ذكر اين نكته نيز لازم است كه تعبير به" اكل" (خوردن) معنى وسيع و گسترده‏اى دارد كه هر گونه تصرفى را شامل مى‏شود، و در واقع اين تعبير كنايه‏اى است از انواع تصرفات، و" اكل" يك مصداق روشن آن است.

سپس در ذيل آيه، انگشت روى يك نمونه بارز" اكل مال به باطل" (خوردن‏

1) اقتباس از تفسير فى ظلال القرآن جلد 1، صفحه 252.