تفسیر نمونه جلد 2

مى‏شود كه قيام او به ذات او است، و قيام همه موجودات به او مى‏باشد، و علاوه بر اين قائم به تدبير امور مخلوقات نيز مى‏باشد.

روشن است كه قيام به معنى ايستادن است و در گفتگوهاى روزمره به هيئت مخصوصى گفته مى‏شود كه مثلا انسان را به حالت عمودى بر زمين نشان مى‏دهد، و از آنجا كه اين معنى در باره خداوند كه از جسم و صفات جسمانى منزه است مفهومى ندارد، به معنى انجام كار خلقت و تدبير و نگهدارى است، زيرا هنگامى كه انسان مى‏خواهد كارى را انجام دهد برمى‏خيزد، آرى او است كه همه موجودات جهان را آفريده، و تدبير و نگاهدارى و تربيت و پرورش آنها را به عهده گرفته است و به طور دائم و بدون هيچگونه وقفه قيام به اين امور دارد.

از اين بيان روشن مى‏شود كه قيوم در واقع، ريشه و اساس تمام صفات فعل الهى است (منظور از صفات فعل، صفاتى است كه رابطه خدا را با موجودات جهان بيان مى‏كند) مانند آفريدگار، روزى دهنده، زنده كننده، هدايت كننده، و مانند اينها، اوست كه روزى مى‏دهد، اوست كه زنده مى‏كند و اوست كه مى‏ميراند و اوست كه هدايت مى‏كند بنا بر اين صفات خالق و رازق و هادى و محيى و مميت، همه در وصف قيوم جمع‏اند.

و از اينجا روشن مى‏شود اينكه بعضى مفهوم آن را محدود به قيام به امر خلقت و يا فقط امر روزى دادن و مانند آن دانسته‏اند در واقع اشاره به يكى از مصداقهاى قيام كرده‏اند در حالى كه مفهوم آن گسترده است و همه آنها را شامل مى‏شود، زيرا همانگونه كه گفتيم به معنى كسى است كه قائم به ذات است و ديگران قيام به او دارند و محتاج به اويند.

در حقيقت" حى"، تمام صفات الهى مانند علم و قدرت و سميع و بصير بودن و مانند آن را شامل مى‏شود و قيوم، نياز تمام موجودات را به او بازگو مى‏كند و لذا گفته‏اند اين دو با هم اسم اعظم الهى است.