تفسیر نمونه جلد 2

عكس بود، آنها چنان با ديده حقارت به مسلمانان نگاه مى‏كردند كه تعدادشان را كمتر از آنچه بود، تصور مى‏كردند، يا به تعبير ديگر خدا مى‏خواست قبل از شروع جنگ، تعداد مسلمانان در نظر آنان كم جلوه كند تا با غرور و غفلت وارد جنگ شوند، و پس از شروع جنگ دو برابر جلوه كند تا وحشت و اضطراب، آنها را فرا گيرد و منتهى به شكست آنان گردد ولى به عكس خداوند عدد دشمنان را در نظر مسلمانان، كم جلوه داد تا بر قدرت و قوت روحيه آنها بيفزايد.

اين همان چيزى است كه در آيه 44 سوره انفال نيز به آن اشاره شده است مى‏فرمايد: وَ إِذْ يُرِيكُمُوهُمْ إِذِ الْتَقَيْتُمْ فِي أَعْيُنِكُمْ قَلِيلًا وَ يُقَلِّلُكُمْ فِي أَعْيُنِهِمْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْراً كانَ مَفْعُولًا:" به ياد آريد هنگامى را كه با دشمن در ميدان جنگ روبرو شديد، خداوند آنها را در نظر شما كم جلوه مى‏داد (تا روحيه شما براى نبرد ضعيف نشود) و شما را در نظر آنها كم جلوه مى‏داد (تا از شروع به جنگى كه سرانجامش شكست آنها بود منصرف نشوند) تا خداوند كارى را كه مى‏بايست انجام گيرد صورت بخشد".

يعنى شما نترسيد و با كمال قدرت وارد جنگ شويد، آنها نيز در آغاز با غرور و بى اعتنايى وارد جنگ شوند و سپس صحنه دگرگون گردد، و مسلمانان بيش از آنچه بودند، در نظر دشمنان جلوه كنند و به شكست آنان در اين نبرد سرنوشت‏ساز منتهى گردد «1».

در بعضى از روايات آمده است كه يكى از مسلمانان مى‏گويد: قبل از جنگ بدر به ديگرى گفتم: آيا فكر مى‏كنى، كفار هفتاد نفر باشند، گفت گمان مى‏كنم صد

1) تفسيرى كه در بالا گفته شد، روى اين نظر است كه در آيه مورد بحث مرجع ضمير" يرون" كفار و مرجع ضمير" هم" مسلمانان باشد، و اين روشن‏ترين تفسير آيه است كه با آيه 44 سوره انفال نيز سازگار است، اگر چه مفسران احتمالات ديگرى در باره مرجع ضميرهاى فوق داده‏اند- شرح بيشتر در باره اين موضوع ذيل آيات 41 تا 45 سوره انفال به خواست خدا خواهد آمد.