تفسیر نمونه جلد 2

به خوبى استفاده مى‏شود كه اين واژه در غير كارهاى جسمى- يعنى اعمال روحى و قلبى- نيز به كار مى‏رود، چنان كه در آيه 225 سوره بقره مى‏خوانيم: وَ لكِنْ يُؤاخِذُكُمْ بِما كَسَبَتْ قُلُوبُكُمْ،" ولى خداوند به آنچه قلبهاى شما كسب كرده است، شما را مؤاخذه مى‏كند".

بنا بر اين جاى تعجب نيست كه دعا نوعى كسب و اكتساب باشد بخصوص كه دعاى حقيقى تنها با زبان نيست، بلكه با قلب و با تمام وجود انسان مى‏باشد.

جمله" وَ اللَّهُ سَرِيعُ الْحِسابِ" كه در آخرين آيه از آيات فوق آمده است، اشاره به اين است كه هم خداوند با سرعت به حساب بندگان مى‏رسد، و هم پاداشها و كيفرهايى را كه وعده داده به زودى به آنها مى‏دهد، همه اينها نقد است و سريع، و نسيه و توأم با تاخير نيست.

در حديثى مى‏خوانيم:" خداوند حساب تمام خلايق را در يك چشم بر هم زدن رسيدگى مى‏كند"
(ان اللَّه تعالى يحاسب الخلائق كلهم فى مقدار لمح البصر) «1».

اين به خاطر آن است كه علم خداوند همانند مخلوقات نيست، كه محدوديت آن سبب شود، مطلبى او را از مطلبى ديگر غافل سازد.

از اين گذشته محاسبه پروردگار، زمانى لازم ندارد، زيرا اعمال ما بر جسم و جان ما، بلكه بر موجودات اطراف ما- زمين و امواج هوا- و اشياء ديگر، اثر باقى مى‏گذارد، و از اين نظر مى‏توان وجود انسان را تشبيه به انواع اتومبيلهايى كرد كه با داشتن دستگاه كيلومترشمار هميشه ميزان كار كرد خود را در هر لحظه به طور روشن و مشخص نشان مى‏دهد، و ديگر نيازى به حساب و كتاب مسافتهايى را كه اتومبيل در طول عمرش پيموده است نيست.

1) مجمع البيان، جلد 1 صفحه 298.