آشنايى با اين سوره اين سوره مباركه، در شمار سوره هاى قرآن، پنجاه و ششمين سوره و چهل و چهارمين سوره اى است كه بر قلب پاك پيامبر فرود آمده است(148) و به جاست كه پيش از آغاز ترجمه و تفسير آيات انسان پرور آن به شناسنامه اش نظرى بيفكنيم: 1 - نام اين سوره اين سوره گران قدر با اين آيه آغاز مى گردد: اذا وقعت الواقعه... هنگامى كه آن رويداد بزرگ رخ دهد؛ رويداد تكاندهنده اى كه در روى دادن آن هيچ دروغى نيست و كسى نمى تواند آن را انكار كند... واژه «واقعه» بيانگر روز رستاخيز و فرارسيدن آن روز سهمگين است و نام اين سوره نيز از همين واژه و از نخستين آيه آن برگرفته شده است. در پاره اى از روايات نيز از اين سوره به سوره «غنى» و يا سوره بى نيازى و ارزانى دارنده بى نيازى تعبير شده است(149). 2 - فرودگاه آن در اين مورد سه نظر رسيده است: 1 - به باور گروهى از مفسران پيشين از جمله «ابن عباس» همه آيه هاى اين سوره، جز آيه 82 در مكه و در كنار خانه خدا بر قلب نورانى محمد (ص) فرود آمده است. 2 - امّا به باور پاره اى جز دو آيه 81 و 39 كه در سفر هجرت بر آن حضرت فرود آمد، ديگر آيات اين سوره در مكّه بر قلب پاك او نازل شد. 3 - و گروهى نيز بر آنند كه همه آيات اين سوره در مكه به آن حضرت وحى گرديد. 3 - شمار آيه ها و واژه هاى آن در شمار آيه هاى اين سوره نيز سه نظر آمده است: 1 - قاريان حجاز و شام بر آنند كه اين سوره داراى نود و نه آيه است. 2 - امّا از ديدگاه «بصرى ها» نود و هفت آيه دارد. 3 - و به باور «كوفيان» داراى نود و شش آيه است، كه اين روايت بيشتر مورد تأييد است. گفتنى است كه اين سوره از 378 واژه و 1203 حرف پديد آمده است. 4 - پاداش تلاوت آن در فضيلت و برترى اين سوره و پاداش تلاوت آن روايات متعددى رسيده است: 1 - از پيامبر گرامى آورده اند كه فرمود: من قرأ سورة الواقعة كتب ليس من الغافلين.(150) كسى كه سوره مباركه «واقعه» را تلاوت كند، در وصف او نوشته مى شود كه وى از غفلت زدگان نيست. اين نكته بدان دليل است كه آيات جانبخش اين سوره سراسر درس آموز و عبرت انگيز و بيدارگر است. و از «مسروق» آورده اند كه: كسى كه مى خواهد خبر پيشينيان، اهل بهشت، حال دوزخيان، و صف دنيا و آخرت را دريابد، بايد سوره واقعه را با دقت تلاوت كند. 2 - و نيز آورده اند كه «عثمان» در آخرين روزهاى زندگى «عبدالله بن مسعود» به ديدارش آمد و با ديدن شدت بيمارى او، پرسيد: از چه شكايت دارى؟ او گفت: از گناهانم. پرسيد: اينك در انديشه چه هستى؟ پاسخ داد: مهر و رحمت و آمرزش خدا. پرسيد: مى خواهى دستور دهم برايت طبيب بياورند؟ گفت: طبيب من مرا بيمار كرده است. پرسيد: اجازه نمى دهى تا دستور دهم حقوق تو را از بيت المال بپردازند؟ پاسخ داد: آن روز كه نيازمند بودم، مرا محروم و حقوق مرا قطع كردى، اينك امروز كه نيازى به پول ندارم مى خواهى دستور دهى بدهند؟! عثمان گفت: براى دخترانت هزينه كنند. پاسخ داد: آنان نيازى ندارند. به آنان گفته ام هماره سوره «واقعه» را تلاوت كنند، چرا كه از پيامبر شنيدم كه مى فرمود: من قرأ سورة الواقعة كل ليلة لم تصبه فاقة ابداً.(151) كسى كه هر شب سوره «واقعه» را تلاوت كند، هرگز گرفتار تهيدستى و فقر نخواهد شد.(152) 3 - از حضرت باقر آورده اند كه فرمود: من قرأ سورة الواقعة قبل اَن ينام لقى الله و وجهه كالقمر ليلة البدر.(153) هر كس سوره «واقعه» را هر شب پيش از سر نهادن بر بالش تلاوت كند، در روز رستاخيز خدا را در حالى ديدار خواهد كرد كه چهره اش بسان ماه شب چهاردهم مى درخشد. 4 - و از حضرت صادق آورده اند كه فرمود: من قرأ فى كل ليلة جمعة الواقعة احبه الله، و احبه الى الناس اجمعين، و لم ير فى الدنيا بؤساً ابداً، و لا فقراً و لا فاقة و لا آفة من آفات الدنيا، و كان من رفقاء اميرالمؤمنين (ع)...(154) كسى كه سوره واقعه را در هر شب جمعه تلاوت كند، خداى فرزانه او را دوست مى دارد، و او را محبوب مردم مى سازد. او هرگز در زندگى ناراحتى نمى بيند و فقر و تهى دستى و آفت هاى دنيا دامانش را نمى گيرد و از دوستان اميرمؤمنان خواهد شد... روشن است كه اين پاداش پرشكوه نه براى تلاوت تنها، كه براى تلاوت و شناخت و ايمان و عمل به قرآن خواهد بود؛ تلاوتى كه راهگشاى انديشه باشد و از پى آن به باور و ايمان قلبى بينجامد و آن گاه انسان را به سوى والايى ها و هدف هاى بلند برانگيزد و به نيكى ها آراسته و از پليدى ها دور سازد. 5 - دورنمايى از مفاهيم بلند آن اين سوره پس از ياد و نام بلندمرتبه و شكوهبار و پرمعنويت خدا و پس از توجه دادن به پاره اى از اوصاف او، از معاد و جهان پس از مرگ و فرا رسيدن روز پرسش و حسابرسى سخن را مى آغازد و از ويژگى ها و گرفتارى ها و مشكلات آن روز، و نيز از نعمت ها و پاداش ها و گروه ها مختلف بندگان خدا در صحنه هاى رستاخيز و عالم آخرت سخن مى گويد؛ از بندگان مقرب حق و مهر و لطف بى كران او بر آنان، از اصحاب يمين و نعمت هاى متنوع خدا بر آنان، از اصحاب شمال و كيفرهاى تكاندهنده و دردانگيز و دردآور آنها در دوزخ و آتش شعله ور آن، از حالت احتضار و سكرات مرگ و مقدمات آن، و از برخى راه هاى اثبات معاد و دلائل فرا رسيدن آن پيام مى دهد، و در جاى جاى آيات خود به قدرت بى كران، دانش وصف ناپذير، نشانه هاى يكتايى و بى همتايى ذات پاك پديدآورنده هستى و خداى دنيا و آخرت توجه مى دهد. اگر بخواهيم دورنمايى از مفاهيم بلند و ارزشمند اين سوره را در چشم انداز پژوهشگران قرار دهيم، اين گونه و با اين عناوين روبه رو مى گرديم: با پديدار شدن نشانه هاى رستاخيز، پيدايش رستاخيز، گروه هاى چندگانه از انسان ها در صحنه رستاخيز، مقربان بارگاه دوست، ياران راست، ياران چپ، ويژگى ها و خصوصيت هر كدام از آن ها، پاداش و كيفر هر كدام از آن ها، دلايل اثبات معاد و فرا رسيدن روز رستاخيز، از راه بيان قدرت بى كران خدا، از راه آفرينش انسان از نطفه، از راه آفرينش انسان از خاك بى مقدار، از راه آفرينش هاى مكرر در عالم رحم، از راه توجه دادن به پديده مرگ، از راه جلوه گر شدن روح حيات در گياهان، از راه نزول باران، از راه توجه دادن به فروغ آتش و ده ها نكته درس آموز و مفاهيم ديگرى كه خواهد آمد.
لطفا منتظر باشید ...
