را برچسب غربى يا بيگانه بزنند، ولى اساسا مبارزه آنهاعليه تحولات ترقى خواهانه اى آزادسازى زنان و غير مذهبى كردن نهادهاى سنتى و به فساد كشيده شدن بافت اخلاقى ايران و برهم خوردگى عمومى طرز زندگى سنتى ايران است.
رژيم شاه به علت اينكه تحت قيمومت بيگانگان قرار گرفته و يا دست بهايى ها مى باشد و يا آنكه به قدرى فاسد است كه نياز به سرنگونى كامل و جايگزين شدن آن به توسط اشخاصى است كه به سنتهاى اسلامى وفادار بوده و از نيروهاى بيگانه مستقل باشند، مورد حمله قرار مى گيرد.
اصلاحات ارضى و تدابير ماليات گيرى به عنوان پديده هاى ضد اسلامى تلقى مى باشد زيرا آنهابنحو غير مشروعى مسلمانان مومن را از درآمدها و دارائيهاى عادلانه خود محروم كرده و كارمندان فاسد دولت را و آنهايى را كه در اطراف شاه قرار گرفته اند ثروتمند مى سازد.
به ويژه فعاليت مقاطعه كاران در ايران مورد خشم بازاريان قرار گرفته اند و بازاريان آنهارا متهم مى كنند كه در قبال كارهايى كه در طرحها انجام مى دهند پول بيشتر مطالبه مى كنند وآن هم در نتيجه رابطه آنهابا خاندان سلطنتى است.
وضع اسف بار خيابانهاى تهران كه اغلب آنهااخيرا آسفالت شده اند به عنوان يكى از شواهد كلاهبرداريهاى بزرگ كه به وسيله كارمندان فاسد دولت و مقاطعه كاران صورت گرفته مورد استناد قرار مى گيرد و گناه آن به دليل تحمل چنين مظالمى براى ثروتمند كردن دوستان و حاميان خود به گردن شاه گذاشته شده است.
نظر اغراق شده اى درباره نفوذ اسرائيل بر شاه براى دامن زدن نفرت بالقوه مسلمانان ايران نسبت به اسرائيل به كار گرفته مى شود.
اين ندا اساسا يك نداى احساسى است و در ترسها و پيشداوريهايى كه بخش بزرگى از جمعيت را فراگرفته ريشه دوانده است و از لحاظ تعداد، نداى عناصر محافظه كار بازارى به عده بيشترى از مردم مى رسد تا نداى هر كدام از دو گروه ديگر مع ذالك اين واقعيت مهمتر است كه نداى آن داراى قدرت پيروى مستمعينى در ميان آنهايى است كه در دستگاه مذهبى نفوذ دارند مانند آيت الله قمى و آيت الله ميلانى كه در حالى كه از لحاظ اصولى ضد سلطنت نيستند مع ذالك از رژيم شاه به علت سياستهاى دولت كه بيشتر متوجه كاهش نفوذ ملاها بر توده هاى مردم هستند، بيگانه مانده اند.

آيت الله زنجانى:

تاريخ طولانى فعاليتهاى سياسى دارد و هنور هم علاقه مفرطى به چنين مسائلى نشان مى دهد.
تماس نزديك او با عناصر محاظفه كار جبهه ملى و احساسات عميق ضد شاه او براى مقامات شناخته شده است و فعاليتهاى او را از نزديك زير نظر دارد.
زنجانى كه در گذشته به دليل فعاليتهاى سياسى خود زندانى شده، در يك خانه محقر در بخش قديمى شهر تهران زندگى مى كند.
به او اجازه داده شده است كه به شهر و موطن خود زنجان سفر كند و گفته مى شود كه بييشتر وقت او صرف سفر از تهران به مراكز مذهب در مشهد و قم مى شود.
زنجانى مدت طولانى پيوندهاى نزديكى با عبدالله معظمى رئيس سابق مجلس در جريان نخست وزيرى مصدق و پشتيبان فعال سياست ملى كردن نفت مصدق داشته است.
زنجانى همچنين تماسهاى غيرمستقيمى با آيت الله خمينى رهبر تبعيد شده مذهبى ايران دارد و گفته مى شود كه حلقه اى در زنجير متصل كننده بازاريهاى تهران با خمينى در عراق به شمار مى رود.
البته مقامات از اين حلقه پيوند آگاهند ولى ظاهرا از اقدام عليه زنجانى امتناع مى كنند، يا به اين علت كه آنهااين پيوندها را خطرناك تشخيص نمى دهند و يا به علت اينكه اين پيوند را مجراى خوبى براى تشخيص ضربان نبض پيوندهاى خمينى با پيروان خود در ايران به شمار مى آورند.
زنجانى در ميان بازاريان تهران بسيار محبوبيت دارد، بيشتر به علت مخالفت تزلزل ناپذير او با شاه، ولى در عين حال به طورى كه به ما گفته مى شود براى اينكه او به عنوان يك دانشمند و رهبر روحانى فسادناپذير مورد احترام است.
در حالى كه زنجانى داراى مقدارى زمين در زنجان موطن خود مى باشد، پشتيبانى مالى از او بيشتر از طريق اعانات مذهبى پيروان بازارى اوست.
از يك منبع كه با زنجانى مستقيم دارد شنيده ايم كه او هنوز داراى جاه طلبى هاى سياسى است و با كمال اشتياق به نيروهاى متشكل از عناصر مخالف شاه خواهد پيوست.
زنجانى مدعى است كه طرفدار اصلاحات براى مدرنيزه كردن ايران است از جمله اصلاحاتى كه كمتر براى پيروان بازارى محافظه كار او قابل هضم هستند.
مع ذالك ارزيابى اينكه چه اندازه اى از تعهدات لفظى او درباره مدرنيزه كردن ايران.
تاكتيكى است كه او را با مخالفان ليبرال رژيم يكى كند و چه اندازه از آن منعكس كننده يك تعهد اصيل است كارى دشوار است.
مع ذالك چنين به نظر مى رسد كه مانند همكاران مذهبى خود هنگامى كه عرصه فعاليت پيش آيد زنجانى به احساسات محافظه كارتر پيروان خود كه در آخرين تحليل شالوده اى را تشكيل مى دهند كه شخصيت سياسى او بر آن بنا شده است لبيك خواهد گفت.

دكتر مهدى بازرگان رهبر آزادى ايران:

نهضت آزادى ايران به عنوان يك گروه بندى محافظه كار با گرايشهاى مذهبى شناخته شده است وى به اتهام خيانت در سال 1342 محكوم به 10 سال حبس انفرادى شده است.
سه سال قبل وى مورد عفو ملوكانه قرار گرفت و از زندان آزاد شد، به آرامى در تهران زندگى مى كند.
اشخاصى كه او را مى شناسند وى را به عنوان يك تيپ جاه طلب سياسى با استعداد عوام فريبى و تحريك عوام الناس با استفاده از موضوعات مذهبى توصيف كرده اند.
او همچنان از احترام پيروانش برخوردار است كه بعضى از آنهادر حال حاضر در دانشكده فنى دانشگاه تهران تدريس مى كنند.
خود بازرگان در سالهاى 1330 تا زمانى كه به دلايل سياسى از هيئت مدرسين بركنار شد، در آنجا تدريس مى كرد .
درباره منابع درآمد او در حال حاضر اطلاع كمى در دست است ولى گمان مى رود كه او از سودهاى حاصله از يك شركت مهندسى كه در آن با ساير مهندسين شركت است، تامين مالى مى شود.
نداى سياسى او در گذشته در ميان بازاريان لبيك مساعدى على رقم عدم فعاليت اجبارى او در سالهاى اخير داشته است.
نام او از سوى عناصر سياسى بازار شناخته شده و مورد احترام است.

آيت الله سيد محمود طالقانى:

در سال 1342 به اتفاق بازرگان دستگير و زندانى شد.
او همراه با بازرگان آزاد شد اكنون در تهران زندگى مى كند.
ما درباره فعاليتهاى او از زمانى كه او از زندان آزاد شده اطلاع كمى در دست داريم ولى ما مى دانيم كه حركات او به وسيله مقامات به دقت يادداشت مى شود.
گزارشات تاكيد نشده ايى وجود دارد كه در ماههاى اخير او از طرف ساواك احضار مورد بازپرسى قرار گرفته است.
اين امر ممكن است منعكس كننده فعاليتهاى سياسى او باشد كه با تمايلات حكومت جور در نمى آيد.
از سوى ديگر مقامات بى ميل نيستند تا از حربه تعقيب و آزار به عنوان پيشگيرى كننده فعاليتهاى سياسى دشمنان شاه استفاده كنند.
طالقانى مانند بازرگان با نهضت آزادى ايران وابستگى دارد و گفته مى شود كه در نظريات سياسى بسيار محافظه كار و عميقا مخالف رخنه نيروهاى نوگراى ايران در طرز زندگى اسلام است.

مظفر بقايى كرمانى رهبر در سازمان سياسى:

حزب زحمتكشان و پاسدارى آزادى .
وى هم براى ايرانيانى كه در جريان سالهاى 1320 و 1330 به سياست علاقه نشان مى دادند شناخته شده است.
در دوران اوج نفوذ جبهه ملى و هنگامى كه او از مصدق، نخست وزير پيشين پشتيبانى مى كرد، بعضى ها او را دومين شخص مورد محبوبيت عمومى در ايران تلقى مى كردند.
او يك عوام فريب ماهرى است و شخصيت پر از جاذبه او در ميان نسل قديمى تر ايران در بازار، هواخوهان زيادى پيدا مى كند.
در سالهاى 1340 رفت و آمدهاى او محدود شده و پرداختن به فعاليت سياسى از هر نوع براى وى ممنوع گرديده.
به ما گفته شده است كه او از سوى دانشگاه تهران به عنوان استاد آمار استخدام شده ولى او بيشتر اوقات فراغت خود را در خانه مى گذراند و عده اى از دوستان و همپالگى هاى از او ديدن مى كنند بعضى ها مظنون هستند به اينكه بقايى با حكومت دست به معامله زده است و بنابراين اجازه گرفته است كه در دانشگاه تهران تدريس كند اين احساس در مهرماه 1345 هنگامى كه صحبت از ظهور احتمالى يك حزب سوم براى رقابت با دو حزب برقرار شده پيش آمد، تقويت شد.
يك روزنامه كم اهميت ايرانى اجازه يافت تا پاسخ بقايى را به مسائلى درباره احزاب ايران منتشر كند و در يك مرحله بقايى صراحتا گفت كه: دليل اينكه چرا مردم ايمانى به احزاب و گروههاى سياسى ايجاد شده از طرف دولت ندارد، كاملا روشن است.
اين احزاب به مردم تعلق ندارند و با آنهاتماسى ندارند.
در واقع آنها موى دماغ مردم هستند.
هر گاه كه حكومت كوشيده است دمكراسى را آغاز كند حزبى از خودش ايجاد كرده و بنابراين ما مى بينيم كه مثلا همه اعضاع پارلمان در يك روز معين تصميم مى گيرند به اين ياآن حزب ملحق شوند.
يعنى هر كدام حزبى كه، حزب دولتى باش.
همه كارمندان عالى رتبه نيز بدان حزب ملحق مى شوند بنابراين نبايد از مردم انتظار داشت كه به چنين احزابى ايمان داشته باشند.